Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents Castelmur, [de, von]Casti  lemma sequent

Castels
Ruina da chastè a Putz (vischn. da Luzein) en il Partenz Central ed impurtanta chastellania . Documentà rum. Castelg da Putz. L'origin dal chastè, situà sin in plateau grippus, n'è betg dal tuttafatg cler. Sia extensiun e la tur isolada dal mir da tschinta permettan da datar el avant il 1200. L'implant lunghent è circumdà d'in mir exteriur, las parts las pli veglias dal qual dateschan prob. dal 12./13. tsch., entant che div. surconstrucziuns e rinforzs appartegnan al 14./15. tschientaner. Dal 16. u 17. tsch. deriva in corridor da defensiun cun balestreras. Al nordvest da l'implant sa chatta ina tur quadratica da quatter plauns che datescha da ca. l'onn 1200; questa tur n'è betg integrada en il mir da tschinta, ma furma in cub independent. Dals ulteriurs edifizis al sid ed ost dal chastè existan mo pli paucs fastizs. In inventari en scrit dal 1616 dat percunter infurmaziuns impurtantas davart ils edifizis e cubs sparids, surtut davart lur interiur. In tract d'abitar, che sa chattava prob. al sid da l'implant, cumpigliava div. edifizis cun differents dormitoris, ina stiva da scriver ed in local ritgamain equipà (prob. la stiva dals chastellans en uffizi) cun maletgs, stgaffas e sutgas da tgirom talianas. Al plaun sutterran eran in tschaler da graun ed in auter da vin. Ulteriurs edifizis ed implants sa chattavan en la curt, tr.a. in bigl spisgentà da conducts da lain. En il 17. tsch. serviva la tur mo pli da praschun e magasin d'armas.
En il 14. tsch. furmava C. il center dal domini dals signurs d'Aspermont. Il 1338 èn Friedrich von Toggenburg ed Ulrich von Matsch s'acquistads il possess dals Aspermonts, ed uschia è C. passà durant 150 onns d'ina da las duas fam. a l'autra. Il 1496 ha Gaudenz von Matsch vendì  il chastè al retg Maximilian, uschia che C. è daventà fin il 1649 il center politic ed administrativ dals Austriacs en il Partenz sco sedia dal lur chastellans, oriunds per gronda part da l'aristocrazia grischuna.
A partir dal 1436 ha C. furmà ina dretgira auta da la LDD, dividida il 1622 en las dretgiras da C.-Gianatsch e C.-Luzein. En la sullevaziun dal Partenz dal 1622 è C. vegnì occupà e devastà dals Grischuns e reconquistà il medem onn dals Austriacs. Suenter la liberaziun da las Otg Dretgiras dal domini austr. (1649-52) è il chastè vegnì demolì.


Litteratura:
Clavadetscher/Meyer, Burgenbuch, 277-79; Simmen, Wappen, 312, 315-17.

Maria-Letizia Boscardin

lemma precedents Castelmur, [de, von]Casti  lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: