Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents Salis, Johann Gaudenz Dietegen von (Seewis)Salis, Johann Heinrich Anton (Zizers) lemma sequent

Salis, Johann Gaudenz von (Seewis)
* 20-12-1762 a Malans, † 29-1-1834 a Malans, ref., da Sievgia, Malans e Cuira, burgais da la Republica helvetica a partir dal dec. 1798. Figl da Johann Ulrich. Frar da Johann Ulrich. Quinà da Daniel, Carl Ulysses e Vincenz. Cont franzos. ∞ 1793 Ursina von Pestalozzi, figlia da Johann Jakob, uffizier en servetschs esters. Educaziun tras magisters privats, furmaziun a l'Institut Bugnon a Losanna 1778-79. Bandierel en il regiment franz. da la guardia svizra 1779, prim sutlitinent (1786), chapit. en il regiment svizzer da S.-Samedan 1786-92, adjutant en il stab gen. da l'armada franz. dal sid 1792-93, alura return en il Grischun. Aderent dals Patriots 1793-98. Il 1794 ha S. elavurà plans per promover la scola e skizzà ina constituziun da guerra per il Grischun. Comm. dal uschen. Zuzug (regenza amplifitgada) 1796-97. Il 1798 ha la dretgira nauscha sentenzià S. ad ina multa; l'oct. dal medem onn è el fugì en la Republica helvetica. Inspectur gen. da la milissa dal chantun da Turitg 1798-99, adjutant gen. e schef dal stab gen. helvetic 1799 e puspè inspectur da milissa dal chantun da Turitg 1799-1801. Comm. dal cussegl legislativ e da la Dieta helvetica 1801 e comm. dal Tribunal helvetic suprem 1802-03.
Comm. ordinari da la Dretgira d'appellaziun suprema dal Grischun 1803-09 e 1821-24, deputà da la dretgira da Maiavilla 1805-09 e da la dretgira da Sievgia 1812-14 en il Cussegl grond. Comm. da la cumissiun dal Cussegl grond 1806-07, 1813-16 e 1819-20, statalter guv. 1807-08 e 1814-15, chau da la LDD e sco tal cuss. guv. 1808-09 e 1818-19 (mintgamai sett.-avust), comm. da la cumissiun da constituziun 1814. Comm. da la cumissiun militara 1805-34 (pres. 1814-34). Col. chant. 1814-34, col. fed. 1818-34; comm. da la surveglianza militara fed. 1822 e sco tal meritaivel en ils affars militars chant. e naziunals. Comm. dal Cussegl pitschen da la citad da Cuira 1820-30, ed en ils onns 1822-30 en alternanza curatur da la citad en ed ord uffizi. Recepì en la loscha dals framassuns Bienfaisance a Paris 1786, confundatur da la loscha dals framassuns Libertas et Concordia a Cuira 1817. Il 1789 è S. entrà en la Societad helvetica, il 1811 è el daventà comm. d'onur da la Societad da musica svizra. Liricher influenzà dal Göttinger Hainbund, numnadamain da Friedrich Gottlieb Klopstock, Ludwig Christoph Heinrich Hölty e Friedrich von Matthisson. A partir dal 1783 ha S. publitgà poesias en almanacs ed en revistas litteraras tud. e svizras. Sias ovras poeticas sugestivas davart temas da la natira, l'encreschadetgna u la patria èn per part vegnidas messas en musica, tr.a. da Franz Schubert. S. ha mantegnì ses stil da Göttingen sur la Romantica ora fin en l'epoca da Biedermeier.


Archiv:
ASGR.

Ovras:
Gedichte / Gesammelt durch seinen Freund Friedrich Matthisson, 1793 (pliras ediz.); Gesammelte Gedichte, edì da C. Erni, 1964.

Litteratura:
A. Frey, J. Gaudenz von S.-Seewis, 1889; A. Rufer, Johann Gaudenz v. S.-Seewis als Bündner Patriot und Helvetischer Generalstabschef, 1938; Geneal. Salis, tav. 26/4; Kosch, Deutsches Literatur-Lexikon 13, 727 s.; Das Volk nannte ihn General [film doc.], reschia: W. Walther, M. Hilfiker, 2002; W. Zindel-Kuoni, Johann Gaudenz von S., 2006.

Andreas Fankhauser

lemma precedents Salis, Johann Gaudenz Dietegen von (Seewis)Salis, Johann Heinrich Anton (Zizers) lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: