Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents Vertemate, BernardinoVetger da Tumegl lemma sequent

Vertemate [Wertema]
La schlatta nobla da notars e ministerials V. è oriunda da Com è sa numnava Della Porta. L'onn 1217 è il podestat Ruggero cun il surnum de V. sa domicilià a Plür a l'entrada en la Bergiaglia. Grazia al commerzi da spediziun, a facilitaziuns da duana a Milaun sco era ad allianzas temprivas cun la fam. Salis-Soglio han ils V. fatg fortuna. Ina part da la fam. è daventada refurmada. A quella appartegnevan il commerziant Bernardino che fascheva commerzi en l'entira Europa. Il «Rechenbuoch» dal 1539 en lingua ted. - en possess dal Museum retic - ha servì a l'instrucziun dal giuven Johann Baptista (1581-1618) en las metodas da l'aritmetica, da la contabilitad e da la bilantscha. Il commerziant Achille, descendent da la medema lingia, ha transferÌ ses domicil il 1583 a Basilea, nua ch'il num è vegnì germanisà en il 17. tsch. ad Achilles Werthemann. Da la lingia da Basilea derivan fabricants da textilias e banchiers. La lingia cat. sa differenziescha da la lingia ref. tras il surnum Franchi (tenor in Lanfrancus). Represchentants da questa lingia èn sa participads en ils onns 1600 intensivamain sco interprendiders en minieras grischunas, uschia il 1606 a Filisur ed a Mustér, il 1611 a Parpan ed avant il 1618 en la Val Ferrera (Schons). Il rom dals V.-Franchi, residents en il palazi renaschimental da Cortinaccia (schanegià da la bova da Plür dal 1618 ch' ha custà tr.a. la vita a 52 members da la fam. V. ed a 21 da lur servients), è s'extinguida en lingia masculina  cun la mort da Francesco il 1879. Il palazi è actualmain en possess da la citad da Clavenna. La schlatta Werthemann exista percunter anc oz a Basilea.


Litteratura:
Schweizerisches Geschlechterbuch 3, 534; A. Colombo, La nobile famiglia de V. Franchi di Piuro, 1969; H. Krähenbühl, Eine Kaufmannsfamilie steigt in den Bergbau ein, en: TG, 1990, nr 2, 37-39.

Martin Bundi

lemma precedents Vertemate, BernardinoVetger da Tumegl lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: