e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Schauenstein, von Sched  Scheck Famiglia nobla attestada dal 13. fin il 16. tsch. cun possess en l'Engiadina Bassa ed en il Vnuost superiur e cun represchentants en servetsch dals chastellans von Matsch, dals uvestgs da Cuira e dals conts dal Tirol. Ils S. eran prob. in rom dals signurs de Ardez, nua ch'els avevan evidentamain lur sedia originara. A partir dal 1238 èn els attestads a Laad (Vnuost). En il Vnuost èn els s'unids tras maridaglia cun la noblezza locala, alura en il 14. e 15 tsch. pliras giadas cun ils von Planta. L'emprim exponent doc. da la fam. è Ulrich ch'è stà activ dal 1220-62 sco scolast dal chapitel da Trent. Burkhard (menz. il 1231-59), domicilià a Laad, cumpara repetidamain sco perditga, ma era sco garant ed arbitrader. Burkhard, prob. ses figl, è stà il 1288 chastellan da Tarasp. En l'emprima mesadad da 14. tsch. eran ils S. activs surtut en servetsch dals chastellans von Matsch ed engaschads en uffizis administrativs. Servetschs da guerra han prestà Hertegen (menz. il 1304-39), ch'ha participà il 1304 a l'assassinat da l'avat da Mariamunt tras il chastellan Ulrich von Matsch, sco era Achatius (menz. il 1339-56). Quest ultim è sa stabilì ens. cun ses frar Erasmus (menz. il 1347-75) a Goldrain (Vnuost), lieu tenor il qual els èn alura sa numnads. Georg (menz. il 1402-36), che possedeva ultra da la tur dals S. ad Ardez era la tur a Laad, ha surpiglià il 1411 en pegn da l'uv. Hartmann da Cuira il chastè-fortezza da Sasmunt en l'Engiadina Bassa. Balthasar, in biadi da Georg, è stà dapi il 1485 sco possessur da pegn da Sasmunt derschader e chapit. dal chastè. En la Guerra svabaisa è el vegnì fatg praschunier dals Austriacs ed è vegnì assassinà il 1499 a Meraun, ens. cun auters ostagis engiadinais. Ses uffants, ils davos descendents en Engiadina, han vendì il 1502 Sasmunt a Hans Planta. La lingia tirolaisa da la fam. è s'extinguida il 1580. Litteratura: Clavadetscher/Meyer, Burgenbuch, 192–95; M. Blaas, Dorfbuch Laatsch, 1998, 19–22; A.-M. Deplazes-Haefliger, Die S. im Engadin und Vinschgau, 2006. Anna-Maria Deplazes-Haefliger  Schauenstein, von Sched  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: