e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Vienna Vignogn  Vienna, Congress da Reuniun dals monarcs e politichers europeics a V. dal sett./oct. 1814 fin il zercl. 1815, cun la mira da reorganisar l'Europa suenter la cupitga da Napoleun I. La reconquista da la Vuclina e dals contadis da Clavenna e da Buorm tras ils reacziunaris grischuns enturn il cont Johann von Salis è stada in'interpresa invana suenter il naufragi da la campagna a Clavenna l'entsch. da matg 1814. Ina eventuala restituziun da las Terras subditas era pussaivla mo pli sin via diplomatica. La nova Const. chant., acceptada ils 9-9-1814, aveva sclerì da princip la dumonda dals cunfins dal chantun Grischun. Ma tge far cun las anteriuras Terras subditas: annectar quellas a la Svizra en furma d'ina quarta Lia?, d'in chantun u d'in mez chantun?, vender ellas utrò? E tge far cun la Confisca? En cas d'ina annexiun sin basa da l'egualitad da dretgs avess l'Italianitad obtegnì in surpais economic e lingustic, e las paritads confessiunalas fissan vegnidas midadas en favur dals catolics (maioritad). Questas soluziuns n'eran betg attractivas per la maioritad tud. e ref. dominanta en la LCD e la LDD. Il 1-9-1814 ha la cumissiun chant. proponì a la Dieta fed. d'incorporar la Vuclina cun ses 70'000 abitants sco nov chantun a la Confed. svizra e d'attribuir ils contadis da Clavenna (13'000 abit.) e da Buorm (5'000 abit.) al Grischun. Questa proposta (uffiziala) è vegnida cumbattida dal landamma da la Confed. Hans von Reinhard. El era cunter la fundaziun d'ulteriurs chantuns ed ha refusà la proposta davant la Dieta e la cumissiun diplomatica a V. L'idea da fundar dus mezs chantuns (Grischun, Vuclina) è vegnida abandunada gia ils 2-9-1814. A V. operavan, ultra da la delegaziun confed. (Hans von Reinhard, Jean de Montenach e Johann Heinrich Wieland), var 20 ulteriuras delegaziuns da la Confed. ed almain duas dal Grischun: ina da quellas (Vincenz, Daniel e Johann von Salis) aveva da s'occupar da la recumpensaziun da la Confisca, l'autra (Christoph de Toggenburg e Christoph von Albertini), delegada dal Grischun a V. a la sava dal 1814/15, aveva l'incumbensa da cuntanscher la restituziun da las Terras subditas a la Svizra ed d'impedir a medem temp che V. disponia davart lur constituziun. En cas d'ina tala disposiziun externa duevan ils contadis da Buorm e da Clavenna vegnir incorporads al Grischun. La fundaziun d'in chantun Vuclina na vegniva betg en dumonda; ins avess tut il pli acceptà in'administraziun independenta dal Grischun. L'Austria ha profità da la disfidanza (giustifitgada) visavi Reinhard e da la discordanza da las delegaziuns svizras areguard il status da la Vuclina, ed ils emissaris vuclinais, il cont Diego Guicciardi e Girolamo Stampa, han exprimì en num da la Vuclina e dals contadis il giavisch unanim da restar annectà a la Lumbardia. Ils 18-3-1815 ha la cumissiun dal congress per la Svizra decis d'incorporar la Vuclina, Buorm e Clavenna a l'Austria che dueva ceder da sia vart al Grischun il signuradi da Razén e tut ils anteriurs dretgs suverans (a Tarasp e Razén). Metternich ha empermess en pli da recumpensar la Confisca. Ils 15-6-1815 han ins signà l'acta finala. Ils Grischuns l'han approvada, senza renunziar formalmain a las Terras subditas. L'emprova dal 1866 da reacquistar la Vuclina sin via diplomatica n'è betg reussida. Tenor Alfred Rufer è stada la renunzia a la Vuclina "il pretsch ch'il Grischun e la Svizra han stuì pajar per l'arrundaziun da Genevra". La plipart dals Confederads han magunà spert questa perdita che n'era, a lur avis, betg la meglra, ma n'era betg la mendra soluziun per il Grischun. Il 1819 èn ils anteriurs dretgs feudals austr. en il Grischun vegnids restituids formalmain al chantun Grischun ed ils dretgs suverans seculars da l'uvestgieu da Cuira e dal possess diocesan en il Tirol (Fürstenburg) èn puspè passads a l'Austria. Litteratura: Pieth, Bündnergeschichte, 367-70; A. Rufer, Johann Baptista von Tscharner, 1751-1835, 1963; Metz, Graubünden 1, 223-46, 609-22; G. Dermont, Die Confisca, 1997, o.t. 59-66. Adolf Collenberg  Vienna Vignogn  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: