e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Casti Casti-Vargistagn  Casti Vischnanca polit., cirq. Alvaschagn, distr. d'Alvra (lieu principal), situā al pe dals pass da l'Alvra e dal Güglia. Il 831 č menz. per l'emprima giada in Castello Impitinis cun sedia da l'administratur roial, a partir dal 14. tsch. Tüffenkasten, tud. Tiefencastel (uffiz.). 1850 135 abit.; 1880 209; 1900 257; 1950 327; 2000 230. Culegna dal temp da bronz a Plattas, castel rom. sin il crest-baselgia, chats da munaidas da metal dal 3. e 4. tschientaner. Dal temp medieval tempriv datescha ina culegna fortifitgada, dal temp medieval ina punt da dazi. C. č passā - prob. cun la donaziun dad Otto I al domini episcopal l'onn 960 - sco feud als signurs de Vaz ed ad auters vasals. Suenter la mesadad dal 16. tsch. č daventada la dretgira da C. (dretgira civila), ens. cun ils vischinadis da C., d'Alvaschagn e da Mon, ina part integrala da la dretgira auta da Surmeir entaifer la LCD. Tar il sontget odiern a la via dal Güglia sa chattava la chaplutta da S. Ambrosi, construida en il 6./7. tschientaner. Il 1343 vegn menz. la baselgia odierna da S. Steivan ch'č vegnida reconstruida il 1650 da chaputschins e munida cun preziusas picturas e sculpturas da lain. Dal 1635-1945 han chaputschins tal. pastorā la Val d'Alvra davent da C. (center da la missiun retica dals chaputschins). Il 1890 ha in incendi destruė grondas parts da la vischnanca. Fin il 1900 manava l'uschen. Via Sura sur ils pass dal Güglia e dal Set tras C. Suenter il schlargiament da las vias da pass han las staziuns da la posta a chavals (1835) e da la viafier (1900) fatg da C. in center dal traffic stradal e ferroviar. Ina via da sviament parziala (1999) ha purtā in levgiament a la vischnanca ch'ha patė sut il grond traffic da transit dapi ils onns 1970. Hotels erigids a partir dal 1850 o.t. per dar alloschi a passants han purtā a la vischnanca oriundamain purila in gudogn supplementar. C. č stā fin il 1950 il lieu da martgā da muvel il pli impurtant da la regiun. Mastergnanza, manaschis da servetsch, pauca industria. Avertura da l'OE Filisur-C. 1900. Il 2005 lavuravan 63% da la populaziun cun activitad da gudogn a C. en il servetsch terziar. Funcziun parziala da center regiunal (scola secundara cirq., cooperativa da consum Alvra-Surses). Malgrā la scolina e la scola primara rum. regredescha la populaziun da lingua rum. cuntinuadamain: 1880 88.9%; 1980 50% (LM); 2000 37.9%/58.7% (ML/Lindic). Litteratura: Kdm GR 2, 320-28; P. Palmy, Zur Geschichte des Mittelalters von Albula/Surmeir und Umgebung, 1966-71 (suppl. al Bü. Kal.); J.A. Sigron, Heimatbuch Tiefencastel, 1968; Gem. GR, nr 182, 1984. Gion Peder Thöni  Casti Casti-Vargistagn  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: