e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Val Val Müstair  Val, Cuolm Pass alpin (2504 m) che collia Val e la Val S. Pieder cun il Valragn, tud. Valserberg. Chats dal temp da fier a la via da pass. A partir dal 14. tsch. han colonisà Gualsers l'emprim la val laterala Peil, alura la Val S. Pieder a partir dal Valragn e sur il Cuolm V. Questa colliaziun è stada d'impurtanza regiunala tr. il Rain Posteriur ed Anteriur, schizunt per l'export da muvel glarunais sco prolungaziun dal Veptga. Fin en la segunda mesadad dal 19. tsch. furmava il Cuolm V. la colliaziun principala per il provediment da la Val S. Pieder cun vin e sal e per l'export da muvel a las fieras en il Tessin ed en l'Italia dal Nord. Blers emploiads stagiunals da la val gievan sur il Cuolm V. a lavurar en il Valragn. Cun l'avertura da la via Glion-Val (1879) ha il Cuolm V. pers sia impurtanza: la val è alura s'orientada vers il nord. Litteratura: J.J. Jörger, Bei den Walsern des Valsertals, 1913, (19985); P. Rieder, Vals - enges Tal, weite Welt, 2009. Jürg Simonett  Val Val Müstair  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: