e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Dalp, Johann Felix Jacob Danis  Damal Vischnanca austr. cun fiera en il Vnuost, situada a 1050 m a la riva da l'Adisch, cun las fracz. da Barbusch, Laad, Planeil, Matsch, Plawenn, Schlü, Schlingia, Tarsch ed Ulten-Alsack, tud. Mals, tal. Malles (omadus uffiz.). 2006 4'996 abitants. L'onn 15 a.C. è D. vegnì attribuì a la provinza rom. Rezia. La vischnanca è vegnida colliada tras vias preistoricas e rom. cun l'Engiadina e la Val Müstair. Ella è vegnida romanisada mo plaunsieu. Ferma germanisaziun a partir dal temp medieval tardiv. Extincziun dal rumantsch en il 17. tschientaner. A partir dal temp autmedieval è la vischnanca vegnida suttamessa al domini da l'uvestgieu da Cuira che possedeva en la regiun sis chastels, tschintg grondas migiurias (tr.a. a D. ed a Barbusch) e gronds bains a Laad e Tarsch. A D. residiavan in derschader episcopal per la Chalavaina Sut (1211-1570) ed il decan dal Vnuost Superiur. A la claustra da Müstair appartegneva la baselgia carolingica da S. Benedetg, erigida en il 9. tschientaner. A D. han gì lieu cumbats dals chastellans de Matsch e dals conts dal Tirol cun l'uvestg da Cuira. Il 1499, suenter la Battaglia a la Chalavaina, è la vischnanca vegnida devastada dals Grischuns. Il 1618 è ella vegnida annectada ens. cun il Vnuost al contadi dal Tirol. Il 1665 ha l'uvestg da Cuira  cedì ils dretgs giudizials da la Chalavaina Sut (D., Danuder, Schludern) a l'Austria. D. era pli baud in lieu commerzial impurtant per ils Grischuns; oz è la vischnanca in center commerzial, turistic, scolastic ed administrativ dal Vnuost. Litteratura: W. Plattner, Das Verhältnis des Unterengadins und des Münsterthales zur Grafschaft Tirol […], en: JHGG, 1893, 1-28; Rampold, Vinschgau; G. Sandberger, Bistum Chur in Südtirol, en: Zeitschrift für bayerische Landesgeschichte, 40/1977, 705–828; H. Raffeiner, H. Moriggl, Mals, 1994. Adolf Collenberg  Dalp, Johann Felix Jacob Danis  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: