e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Fetz, Johann Franziscus [Franz] Feudalissem  Feud Il term feud deriva dal pled lat. <em>feudum </em>che va da sia vart enavos sin il vegl tud. *<em>fihu</em> (Vieh, v.d. bains movibels prezius). Infeudads vegnivan terrens e dretgs, sco p.ex. il dretg da duana, ils dretgs dad ir a chatscha ed a pestgar, da vender sal, da batter munaidas, da construir citads u da tegnair fiera (<elirlink href="aid:2765">Regaglias</elirlink>). En il temp medieval tempriv vegnivan accordads ils feuds a members da l'auta noblezza, dapi il temp autmedieval era a ministerials ed a burgais. La significaziun medievala dal pled tud. <em>lêhen</em> (lat. <em>beneficium</em>) na cumpiglia perquai betg mo il feud vasallic aristocratic (tud. Lehen), mabain era il feud "fauss" (tud. Leihe), in emprest a retschaviders cumins (burgais/citads e purs libers). Era uvestgs (quels da Cuira) ed avats (quels da Mustér e da Faveras) vegnivan investids cun feuds, contribuind a la furmaziun dal Stadi. <br />Il feud temporar era limità en il temp e turnava alura al signur feudal (masser) che pudeva puspè disponer libramain da quel (salvar u reinfeudar). Il feud ereditar percunter vegniva transferì dal bab al figl. En il decurs dal temp medieval ha il feud ereditar remplazzà quel temporar, privond qua tras il signur feudal da sia pussanza. Tals feuds giudevan p.ex. ils Gualsers per in tschains-fier. In vasal nobel pudeva ceder ses feuds u parts da quels sco feud posteriur (tud. Afterlehen, Nachlehen). Il benefizi che l'infeudà (vasal) pudeva dar libramain en ierta a sia figlialanza (p.ex. en il cas dals Libers da Lags e da Schons) vegniva numnà bain allodial.<br />L'act da surdada dal feud cumpigliava l'omagi (obligaziun da servir ed obedir demussada dal vasal nobel envers il signur feudal/masser en ina ceremonia spez.), l'engirament e l'investitura (surdada dal feud). Las obligaziuns feudalas cumpigliavan servetschs d'onur e da cussegliaziun a la curt, servetschs militars e servetschs da guardia dal chastè da la vart dal vasal e la garanzia dal possess feudal e da l'assistenza da la vart dal signur. La ruptura da la fai (felonia) aveva per consequenza la privaziun dal feud tras la dretgira da feud. <br /><br /><br /></p> Archiv: Ovras: Funtaunas: Litteratura: HRG 2, 1704 s.; L. Deplazes, Reichsdienste und Kaiserprivilegien der Churer Bischöfe von Ludwig dem Bayern bis Sigmund, 1973; HbBG 1 e 2; IG. Bernard Andenmatten  Fetz, Johann Franziscus [Franz] Feudalissem  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: