e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Lia Naira Lia separatista  Lia Rumantscha (LR) Societad d'utilitad publica, fundada il 1919 sco organisaziun da tetg da tut las uniuns linguisticas e culturalas rum. en Svizra. La LR cumpiglia actualmain las trais uniuns regiunalas <elirlink href="aid:3452">Surselva Romontscha</elirlink>, <elirlink href="aid:3551">Uniun Rumantscha Grischun Central</elirlink> ed <elirlink href="aid:2885">Uniun dals Grischs</elirlink>, las quatter uniuns surregiunalas <elirlink href="aid:2826">Societad Retorumantscha</elirlink>, <elirlink href="aid:833">SRG SSR Svizra Rumantscha, </elirlink>Uniun per la Litteratura Rumantscha (avant <elirlink href="aid:2882">Uniun da scripturas e scripturs rumantschs</elirlink>), <elirlink href="aid:1122">Giuventetgna Rumantscha</elirlink> e las duas uniuns extraterritorialas Uniun dals Rumantschs e da las Rumantschas en la Bassa e Quarta Lingua. La Surselva Romontscha è vegnida fundada ils 18-3-2006 sco uniun successura da la <elirlink href="aid:2783">Romania</elirlink> e da la <elirlink href="aid:2768">Renania</elirlink> (sursilvana), l'Uniun Rumantscha Grischun Central ils 20-6-2006 sco nova uniun regiunala per il Surmeir e la Sutselva (remplazzond l'<elirlink href="aid:2896">Uniun Rumantscha da Surmeir</elirlink> ch'ha midà intent) e la Renania (sutsilvana). <br />La LR è politicamain e confessiunalmain neutrala. En sia funcziun sco organisaziun da tetg da tut las uniuns rum. sustegna ella las activitads da las uniuns affiliadas. Cun ses mandat fed. e chant. per la promoziun da la lingua e cultura rum. ademplescha ella in'incumbensa da dretg public e porscha servetschs d'utilitad publica. La LR represchenta la <elirlink href="aid:2786">Rumantschia</elirlink>, v.d. la populaziun svizra da <elirlink href="aid:1440">lingua rumantscha</elirlink>, sin il champ chant., naz. ed internaz. e s'engascha per la promoziun dal rum. en tut ils secturs da la vita da mintgadi. Ella ha sia sedia a Cuira e maina trais centers regiunals. Entant ch'ella è stada occupada en ils onns 1919-80 surtut cun conservar l'existent e metter a disposiziun ovras da basa sco vocabularis e grammaticas, prosegua ella dapi ils onns 1980 ina promoziun linguistica pli offensiva (tr.a. cun la lingua da scrittira unifitgada <elirlink href="aid:2785">Rumantsch grischun</elirlink>), basada sin la planisaziun da lingua internaziunala moderna. La LR sa finanziescha surtut cun contribuziuns fed. e chant. sco era da la vendita da cudeschs e portatuns, il davos temp però era pli e pli savens tras servetschs specifics sco translaziuns, lectorats e supports linguistics e tras fundraising. Organ da publicaziun: «Rapport annual» (cumpara dapi il 1919).</p> Archiv: Ovras: Funtaunas: Litteratura: H. Derungs-Brücker, Renaschientscha retoromontscha 1919-1938, lic. Friburg, 1974; G. Lechmann, Rätoromanische Sprachbewegung, 2005. Manfred Gross  Lia Naira Lia separatista  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: