e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Muntinen Muoth, Franzestg Eduard  Muntogna da Schons Denominaziun da la spunda sanestra da la Val Schons, cuverta cun pauc guaud. Fin en il temp medieval tardiv ha vivì ina cuminanza da purs libers, ils uschen. Libers da la M., en quella regiun. Intgins privilegiads abitavan en il funs da la val. Il 1204 han ils <em>homines liberos de Saxammo </em>affittà sco cumproprietaris l'alp Niemet. En il contract da pasch dal 1428, stipulà tr. Clavenna ed ils vischinadis da la Val Schons, cumpara il mastral dal cumin da la M. cun in agen sigil. Ils Libers da la M. exercitavan la giurisdicziun civila prob. en atgna cumpetenza. Lur corporaziun pudeva decider autonomamain davart l'utilisaziun da guauds, pastgiras ed alps. Il lieu da reuniun sa chattava a Padagn en il territori da la vischnanca da Maton. La giurisdicziun criminala suttasteva als suverans comitals en la Val Schons. Ils dretgs da disponer da terrens e persunas, attribuids als Libers da la M., n'èn betg sclerids en detagl. Il plant preschentà il 1434 dals conts de Werdenberg-Sargans concernent la refusa da pajar tributs da prefectura sa drizzava era cunter ils Libers da la M. Suenter la Faida da Schons, prorutta a l'entschatta dals onns 1450, e la liberaziun da la val dals dretgs feudals il 1458, èn ils Libers da la M. s'unids al cumin da Schons.</p> Archiv: Ovras: Funtaunas: Litteratura: B. Mani, Cudasch da Schons, 1958, 70-104. Jürg Simonett  Muntinen Muoth, Franzestg Eduard  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: