e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Razén Razén, Gieri de  Razén, de Famiglia da libers d'auta noblezza dal 12.-15. tsch., extinguida il 1458. Numnada tenor il chastè da R., attestà per l'emprima giada il 1282. Tud. Rhäzüns; la scripziun "Räzüns" è antiquada. Il num da fam. Brun deriva prob. da barun (il stan ierarchic-social dals R.). La derivanza da la fam. n'è betg clera. A partir da la mesadad dal 13. tsch. era ella ina da las fam. noblas las pli respectadas en la Rezia. Ils baruns, versads en faidas, èn vegnids engaschads en ils onns 1330 l'emprim da l'uvestg da Cuira per cumbatter cunter Donat de Vaz, alura da l'avat da Mustér cunter ils Quatter Chantuns. Da quel temp enavant è creschida la paisa politica e militara da la famiglia. <br />En il 14. e 15. tsch. era ella parentada cun ils signurs de Sax-Mesauc, ils Orellis, Belmonts, Montalts, Matschs, Werdenbergs e Stoffelns. La fossa dals baruns de R. sa chattava a R., sper l'anteriura baselgia parochiala da S. Paul. Il signuradi da R. vegniva dà en ierta mintgamai mo ad in sulet member da la famiglia. L'emprim represchentant attestà da la fam. è Arnold (menz. il 1137-39). Cun Heinrich III, <em>nobilis vir</em> (menz. il 1251-88), èn ils de R. daventads pli perceptibels: quel ha manà ina coaliziun da nobels retics cunter l'uvestg da Cuira ch'è vegnida battida il 1255 a Domat. Sia fossa aveva el tschernì il 1288 en la catedrala da Cuira. Suenter il 1350 han ils de R. extendì lur domini vers la Surselva, la Tumleastga e la Mantogna. Il represchentant il pli impurtant da la fam. è <elirlink href="aid:2196">Ulrich II</elirlink>. Lungas charplinas cun l'uvestg da Cuira (o.t. per il domini en la Tumleastga e sin la Mantogna) a la sava dal 15. tsch. han consumà dal tuttafatg las forzas militaras ed economicas dals baruns e terminà lur fasa da success. Il 1395 han las charplinas surmenz. manà a la fundaziun da la Lia Sura (dals signurs), la precursura da la LG ch'era ils baruns de R. han affirmà tras engirament a Trun il 1424. Suenter la mort da <elirlink href="aid:2195">Gieri</elirlink> (il davos represchentant masculin da la fam.) l'onn 1458, è il signuradi da R. vegnì dividì.</p> Archiv: Ovras: Funtaunas: Litteratura: GHS 2, 8-16 (cun tav. geneal.); L. Bühler, Die Freiherren von Rhäzüns, 1977; Simmen, Wappen. Linus Bühler  Razén Razén, Gieri de  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: