e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Seger, Martin Seglia  Segl Vischnanca polit., cirq. Engiadin'Ota, distr. Malögia, cun las fracz. da S.-Maria, S.-Baselgia, <elirlink href="aid:264">Fex</elirlink> e Grevasalvas. 800-850 <em>Silles</em>; 1131 <em>Sillis</em>, tud. Sils (uffiz. Sils im Engadin/S.). 1850 219 abit.; 1900 178; 1930 359; 1950 262; 2000 751. Quatter pitschens altars votivs da lavetsch, scuverts il 1964 a S.-Baselgia, renvieschan ad in sanctuari che stattan en connex cun la colliaziun rom. sur ils pass dal <elirlink href="aid:2002">Malögia</elirlink> e dal <elirlink href="aid:1999">Güglia</elirlink>. Relicts da mirs dattan perditga da l'implant d'in chastè sin la peninsla da Chastè al Lai da S. En il temp medieval furmava S. ina susta a la ruta dals pass surmenziunads che steva dentant solitamain en la sumbriva da quella dal Set. In urden d'alp datescha dal 1545. Gia il 1591 possedeva S. agens statuts com. en lingua rumantscha. La baselgia da S. Luregn a S.-Baselgia, che derivava prob. dal temp medieval, è attestada il 1536. Il 1597 è vegnì erigì a S.-Maria, betg lunsch davent da la baselgia da S. Mitgel (doc. il 1496), in nov edifizi (renovà il 1764). La refurmaziun ha gì lieu il 1552. La baselgia cat. da Cristus-Retg è vegnida consecrada il 1931. In'impurtanta funtauna d'entrada ha furmà a partir dal temp medieval tardiv la pestga resp. l'export da litgivas ensaladas e fimentadas en l'Italia. A Plaz, sur il Lej Giazöl, èn vegnids explotads vers la fin dal 17. tsch. sulfids da plum e da zinc. Dal 17. fin vers la fin dal 20. tsch. han purs da la Bergiaglia utilisà ils bains da Grevasalvas sco aclas. L'emigraziun en il 19. tsch. ha purtà bainstanza. S. ha prendì viva part al turissem en svilup. L'Hotel Waldhaus (1908) è vegnì frequentà da litterats, artists, musicists e filosofs. La chasa, en la quala Friedrich Nietzsche ha abità dal 1881-88, è daventada il 1960 il Museum Nietzsche. Dapi il 1908 circuleschan bartgas per turists sin il Lai da S. (<elirlink href="aid:1361">Lais d'Engiadin'Ota)</elirlink>. Cun la construcziun da las pendicularas S.-Furtschellas han ins avert il paradis da viandar en las muntognas da S. er al turissem da skis, provocond ina grond'activitad en il sectur da construcziun. Il 1962 è vegnida fundada la Biblioteca Engiadinaisa (biblioteca populara). Il 1994 han ins avert la nova chasa da parc e serrà la vischnanca da S. per il traffic d'autos. La protecziun dal lai e da la cuntrada da S. ha inizià en ils onns 1920 ed ha manà il 1947 a la fundaziun da la Cumünaunza Pro Lej da S. che cumbatta la speculaziun fin il di dad oz. Il 1995 è vegnì fundà il Museum Robbi en onur dal pictur indigen Andrea Robbi. Il 2000 han inditgà 59% dals abitants da S. il tudestg, 15% il talian e 12% il rumantsch. sco lingua principala, 33% sco lingua discurrida regularmain a chasa, en scola ed a la lavur.<br /> </p> Archiv: Ovras: Funtaunas: Litteratura: Kdm GR 3, 404-09; R. Boppart, Sils im Engadin, 1980; S. in Engiadina, elav. da T. Stupan e.a., 1984. Ottavio Clavuot  Seger, Martin Seglia  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: