e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Rempars da torrents Renaschientscha  Renania Societad affiliada a la <elirlink href="aid:1436">Lia Rumantscha</elirlink>, sortida il 1922 da la fusiun da l'Uniun Romontscha dalla Foppa (fundada il 1920) dals protestants surs. e da l'Uniun rumantscha da Schons (fundada il 1917). Questa fusiun reflectescha la colliaziun tradiziunala tr. las regiuns prot. dals Rains Anteriur e Posteriur, ma era la necessitad da rimnar las forzas per far frunt a la germanisaziun. La Renania è stada ils davos decennis politicamain e confessiunalmain neutrala. Ses territoris d'acziun eran la Surselva prot., la Tumleastga, la Mantogna e la Val Schons. L'intent formulà en ils statuts era da mantegnair e promover ils dus idioms renans, v.d. il sursilvan ed il sutsilvan, en lur intschess respectivs. Sutsecziuns da l'anteriura Renania (tenor ils statuts dal 1992) èn: il Ravugl rumantsch ad Andeer e la Cuminonza romontscha a Flem e Trin. La Renania represchentava la Sutselva en il cussegl, en la suprastanza ed, en proporziun a sia fermezza demografica, en la radunanza da delegadas e delagads da la LR. Ella ha edì la gasetta emnila «<elirlink href="aid:1415">Casa Paterna</elirlink>/<elirlink href="aid:1417">La Pùnt</elirlink>» (fundada il 1920 resp. 1951, fusiunadas il 1974, integradas il schan. 1997 en «<elirlink href="aid:1418">La Quotidiana</elirlink>»). Ses organs uffizial eran il «Calender per mintga gi» (dapi il 1921), il «Dun da Nadal» resp. «La Tschuetta» (a partir dal 1994). Tr. il 1984 ed il 2006 han procurà collavuraturs regiunals da la Renania e da la LR per l'animaziun culturala e linguistica en il territori renanian. Il mars 2006 ha fusiunà la Renania surs. (Il Plaun, Trin) cun la Romania a la Surselva Romontscha, ed il zercl. 2006 è s'unida la Renania suts. (Schons, Tumleastga, Mantogna) cun l'<elirlink href="aid:2896">Uniun Rumantscha da Surmeir</elirlink> a l'<elirlink href="aid:3551">Uniun Rumantscha Grischun Central</elirlink>. <br /><br /></p> Archiv: ASGR, archiv da la R. Ovras: Funtaunas: Statuts da la R., 1992. Litteratura: T. Caveng, Ord la historia dalla Uniun Romontscha R. els emprems diesch onns, en: Casa Pat., 21-2-1963; M. Bundi, Tgei ei la R.?, en: Cal. p. mintga gi, 1967, 29-31; G. Lechmann, Rätoromanische Sprachbewegung, 2005; LQ, 20-3-2006. Bernard Cathomas  Rempars da torrents Renaschientscha  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: