e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Tini Tinizong-Rona  Tinizong Anteriura vischnanca polit., cirq. Surses, distr. Alvra, situada a la via dal Güglia, fusiunada il 1998 cun <elirlink href="aid:2641">Rona</elirlink> a T.-Rona, tud. Tinzen (fin il 1943). 1850 413 abit., 1900 408; 1950 409; 1990 281. L'«Itinerarium Antonini» menziunescha in <em>Tinetione </em>sco staziun a la ruta rom. per il Set. Dal temp medieval fin viaden il 19. tsch. è T. stà in lieu da susta dal port Surses (corporaziun da transport). En il temp carolingic era T. ina curt roiala, en il temp curretic han existì qua trais turs da defensiun (oz sparidas). Sedia dals signurs de T. e dals de Marmels. La baselgia da S. Plasch, attestada per l'emprima giada il 1180, posseda dapi la renovaziun en stil gotic-tardiv (1512) in altar cun alas (tripticon). Il 1610 ha in incendi devastà il lieu. La baselgia è vegnida reconstruida il 1663 dals chaputschins activs a T. a partir dal 1634. Dal temp da bronz fin a la Segunda Guerra mundiala han ins explotà mangan en la Val d'Err, tr.a. ils rars Tinzenit, Parsettenit e Sursassit. L'anteriura vischnanca purila cun gudogn supplementar dal transport da martganzia dispona oz d'insatge commerzi, da dus hotels e d'ina gronda culegna da chasas da vacanzas. Dapi il 1953 sa chatta a T. la centrala da Murmarera da las OE Turitg. Las vischnancas da T. e da Rona èn restadas ecclesiasticamain separadas era suenter lur fusiun.<br /><br /><br /></p> Archiv: Ovras: Funtaunas: Litteratura: Kdm GR 3, 303-13; G.N. Spegnas, T., en: Sulom, 43/1964, 66-117; P. Jegher, Las minieras da T., en: Annalas, 101/1988, 83-95. Gion Peder Thöni  Tini Tinizong-Rona  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: