e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Tschiertscha-Prada Tschintg Vitgs  Tschierv Anteriura vischnanca polit., cirq. Val Müstair, distr. En, situada endadim la val cun in territori che s'extenda al vest sur il Pass dal Fuorn fin a Buffalora, cun la Val Nüglia integrada il 1918 en il <elirlink href="aid:2107">Parc Naziunal Svizzer</elirlink>. Fusiunada il 2009 cun <elirlink href="aid:1139">Fuldera</elirlink>, <elirlink href="aid:1386">Lü</elirlink>, <elirlink href="aid:2991">Valchava</elirlink>, <elirlink href="aid:2675">Santa Maria en Val Müstair</elirlink> e <elirlink href="aid:1957">Müstair</elirlink> a la vischnanca polit. da Val Müstair. T. sa cumpona da las gruppas da chasas Aintasom-T., Chasuras, Plaz ed Orasom-T. 1432 <em>Zirff</em>, tud. Cierfs (ist.). 1835 155 abit.; 1850 145; 1900 146; 1930 126; 1950 165; 2000 154. Chats da stgaglias dal temp da Hallstatt en in cuvel en vischinanza da Cuel. Colonisaziun e cultivaziun dal terren durant il temp medieval tardiv a partir da la claustra da Müstair. Explotaziun da grondas quantitads da minerals da fier al Pass dal Fuorn ed a Buffalora en il 14. e 15. tschientaner. Il 1471, suenter dispitas tr. la claustra da Müstair ed ils chastellans von Matsch, è vegnida consecrada l'emprima chaplutta. T. appartegneva oriundamain a la plaiv da Müstair, a partir da la fin dal 15. tsch. a quella da Sta. Maria. La refurmaziun è vegnida introducida en ils onns 1530. Dal 1654 fin il 1817 ha T. disponì d'ina atgna plaiv, alura è la vischnanca s'unida ecclesiasticamain cun Fuldera (domicil dal plevon) e Lü. Il 1762 è la Val Müstair sa cumprada libra da tut ils dretgs austriacs. Dapi il 1854 era T. ina vischnanca autonoma. Economicamain da tempra prevalentamain agricula, promova T. dapi ils onns 1960 in turissem moderà (avertura dal territori da skis Minschuns cun runals 1976). Il 2005 lavuravan 13% da las persunas cun activitad da gudogn a T. en il sectur primar, 78% en il sectur terziar. Part da la populaziun da lingua rum.: 1980 95,5% (LM); 2000 77,3%/92,2% (ML/Lindic).<br /><br /><br /></p> Archiv: Ovras: Funtaunas: Litteratura: Kdm GR 5, 285-87; Gem. GR, nr 190, 1983; Gem. GR, 2003, 390 s. Paul Eugen Grimm  Tschiertscha-Prada Tschintg Vitgs  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: