e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Museum retic Mussader  Museums grischuns Istoricamain han las fundaziuns da museums en il chantun Grischun suandà in model svizzer. A l'origin dals museums grischuns stevan las collecziuns procuradas a partir dal 1804 da magisters da la Scola chant. per il diever en l'instrucziun. Il 1869 è sa constituida a Cuira la Societad per la collecziun, zavrada e conservaziun d'antiquitads dal Grischun, ed il 1872 ha la Societad istoric-antiquara dal Grischun (oz Societad istorica dal Grischun) gist fundada realisà il <elirlink href="aid:2089">Museum retic</elirlink> en la Chasa Buol a Cuira. Part integrala da quel furmavan la collecziun d'objects da la natira (surdads pli tard al <elirlink href="aid:2135">Museum da la natira dal Grischun</elirlink>) e la collecziun d'art, surpigliada e tgirada dapi il 1900 da l'Uniun d'art dal Grischun sco <elirlink href="aid:2088">Museum d'art dal Grischun</elirlink>. <br />Fin il 1920 èn vegnids fundads museums en las regiuns turisticas da S. Murezzan (Museum Engiadinais, Museum Segantini), Tarasp e Claustra. A quels èn s'agiuntadas 13 ulteriuras chasas fin il 1960, tr.a. il Museum claustral a Mustér. En ils onns settanta ed otganta èn vegnids fundads 25 museums novs, oravant tut etnografics. Quest boom da museums è vegnì promovì tras la scumparsa da la moda da producir tradiziunala purila ed artisanala e tras la perdita d'actualitad dals isegls, indrizs ed edifizis dals purs ed artisans. Sco requisits d'ina economia e structura sociala regiunala han quellas iseglias, perditgas da temps passads, chattà asil en ils museums - tuttavia adina cun l'intenziun d'intermediar in sentiment d'identitad a las generaziuns posteriuras e da revelar a quellas las ragischs istoricas. En ils onns novanta è s'agiuntads 12 ulteriurs museums en il Grischun, deditgads mintgamai a champs specifics. Il 2009 dumbrava il Chantun 39 museums etnografic-istorics, 10 chasas d'art, 11 museums tecnics, trais museums da la natira, duas chasas da tempra religiusa e 12 collecziuns spezialisadas e lieus d'exposiziun, tut en tut 77 manaschis. Il 1981 è vegnida fundada l'Associaziun museums grischuns sco organisaziun da tetg dals museums dal Grischun.</p> Archiv: Ovras: Funtaunas: Litteratura: Museen Graubündens, 1990<sup>4</sup>; Museen im Aufbruch, en: BJb, 2009, 9-40. Adolf Collenberg  Museum retic Mussader  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: