e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Bogns Boldini, Rinaldo  Boier Il boier (carnifex, anger) ha ses origin istoric en ils rituals d'unfrenda precristians. Dal caracter sacral è restà mo il tabu negativ. Ils boiers valevan sco "dischonests" causa lur proximitad a la mort ed a la magia. Els e lur uffants na pudevan entrar en nagina confraternitad (religiusa), na dastgavan occupar nagin uffizi d'onur e maridar sulettamain persunas "dischonestas". En baselgia ed en ustaria sesevan els dapersai, e lur chasa era isolada da las autras. Il 1489 è il maister da giustia episcopal daventà l'uffizial municipal e pli tard l'uffizial da las Trais Lias per las dretgiras senza agen boier e per la Vuclina. Ses simbols d'uffizi eran la spada ed il mantè cotschen. Durant ses viadis da servetsch al vegniva savens refusà dunsena ed albiert, e la Dieta da las Trais Lias aveva da smanatschar adina puspè ils ustiers cun multas. Sper la paja fixa avevan il boier e ses gidanter ina tariffa per mintga acziun (execuziun, tortura, e.a.). Las execuziuns da vagants, il mantè ed ils tschains da locaziun a Cuira (en la Scharfrichtergasse) pajavan las Trais Lias. Il 1846 ha gì lieu la davosa execuziun, il 1850 è l'uffizi vegnì abolì. Il boier pratitgava savens illegalmain scharlatanaria e sa deditgava a la medischina. <br />  <br /> </p> Archiv: MR, inventari. Ovras: Funtaunas: Litteratura: P. Tuor, Co dertgavan nos babuns sur malfatgs?, en: Ischi , 9/1907, 80 s.; M. Schmid, Die Geschichte des Bündner Scharfrichters, en: BM, 1915, 413-19; F. Pieth, Das Scharfrichterpatent gemeiner drei Bünde vom Dezember 1760, en: BM, 1957, 65-69. Adolf Collenberg  Bogns Boldini, Rinaldo  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: