e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Carnot, Maurus Carschenna  Carolina Ordinaziun da la dretgira criminala decretada da l'imp. Carl V a la dieta imperiala d'Augsburg dal 1530 ed entrada en vigur a la dieta da Regensburg dal 1532. L'applicaziun da la «Constitutio Criminalis Carolina» è stada minimala en la LG (Razén), modesta en la LCD (Ortenstein, Quatter Vitgs, Surses, Engiadina Bassa e Val Müstair), marcanta en la LDD (avugadia austr. en las <elirlink href="aid:3792">Otg Dretgiras</elirlink>. Sia influenza en la pratica è creschida en il 17. tsch. (dretg subsidiar), ha predominà en il 18. tsch. (codificaziun) ed è svanida en il decurs dal 19. tschientaner. Tenor Peter Liver ha la Carolina gì consequenzas negativas, malgrà tscherts progress remartgabels sco la substituziun dal talion (princip da vendetga "dent per dent") tras il dretg penal criminal: Sut ses domini "èn la superstiziun ed il dogmatissem ecclesiastic savens s'unids [...] cun la crudelitad e la direzza dal cumbat cunter la criminalitad dal temp medieval tardiv ad ina procedura penala barbarica cun in'arbitrariadad giudiziala en l'inquisiziun ed en la determinaziun dal chasti." Las dretgiras sa referivan al dretg imperial, o.t. en cas d'inquisiziuns difficilas, da sentenzias a mort, d'ina mancanza da basa giuridica u da l'applicaziun dal dretg d'isanza. Quest dretg imperial cuntegneva dentant, sper elements da la Carolina, era dretgs ed isanzas pli vegls.<br /><br /></p> Archiv: Ovras: Funtaunas: FDR. Litteratura: A. Baumgärtner, Die Geltung der peinlichen Gerichtsordnung Kaiser Karls V. in Gemeinen III Bünden, 1929; Liver, Abhandlungen, 584-604. Adolf Collenberg  Carnot, Maurus Carschenna  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: