e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Vienna Vignogn  Vienna, Congress da Reuniun dals monarcs e politichers europeics a V. dal sett./oct. 1814 fin il zercl. 1815, cun la mira da reorganisar l'Europa suenter la cupitga da Napoleun I. La reconquista da la <elirlink href="aid:3024">Vuclina</elirlink> e dals contadis da <elirlink href="aid:200">Clavenna</elirlink> e da <elirlink href="aid:156">Buorm</elirlink> tras ils reacziunaris grischuns enturn il cont Johann von Salis è stada in'interpresa invana suenter il naufragi da la campagna a Clavenna l'entsch. da matg 1814. Ina eventuala restituziun da las <elirlink href="aid:2856">Terras subditas</elirlink> era pussaivla mo pli sin via diplomatica. La nova Const. chant., acceptada ils 9-9-1814, aveva sclerì da princip la dumonda dals cunfins dal chantun Grischun. Ma tge far cun las anteriuras Terras subditas: annectar quellas a la Svizra en furma d'ina quarta Lia?, d'in chantun u d'in mez chantun?, vender ellas utrò? E tge far cun la <elirlink href="aid:808">Confisca</elirlink>? En cas d'ina annexiun sin basa da l'egualitad da dretgs avess l'Italianitad obtegnì in surpais economic e lingustic, e las paritads confessiunalas fissan vegnidas midadas en favur dals catolics (maioritad). Questas soluziuns n'eran betg attractivas per la maioritad tud. e ref. dominanta en la LCD e la LDD. Il 1-9-1814 ha la cumissiun chant. proponì a la Dieta fed. d'incorporar la Vuclina cun ses 70'000 abitants sco nov chantun a la Confed. svizra e d'attribuir ils contadis da Clavenna (13'000 abit.) e da Buorm (5'000 abit.) al Grischun. Questa proposta (uffiziala) è vegnida cumbattida dal landamma da la Confed. Hans von Reinhard. El era cunter la fundaziun d'ulteriurs chantuns ed ha refusà la proposta davant la Dieta e la cumissiun diplomatica a V. L'idea da fundar dus mezs chantuns (Grischun, Vuclina) è vegnida abandunada gia ils 2-9-1814. <br />A V. operavan, ultra da la delegaziun confed. (Hans von Reinhard, Jean de Montenach e Johann Heinrich Wieland), var 20 ulteriuras delegaziuns da la Confed. ed almain duas dal Grischun: ina da quellas (Vincenz, Daniel e Johann von Salis) aveva da s'occupar da la recumpensaziun da la Confisca, l'autra (Christoph de Toggenburg e Christoph von Albertini), delegada dal Grischun a V. a la sava dal 1814/15, aveva l'incumbensa da cuntanscher la restituziun da las Terras subditas a la Svizra ed d'impedir a medem temp che V. disponia davart lur constituziun. En cas d'ina tala disposiziun externa duevan ils contadis da Buorm e da Clavenna vegnir incorporads al Grischun. La fundaziun d'in chantun Vuclina na vegniva betg en dumonda; ins avess tut il pli acceptà in'administraziun independenta dal Grischun. L'Austria ha profità da la disfidanza (giustifitgada) visavi Reinhard e da la discordanza da las delegaziuns svizras areguard il status da la Vuclina, ed ils emissaris vuclinais, il cont Diego Guicciardi e Girolamo Stampa, han exprimì en num da la Vuclina e dals contadis il giavisch unanim da restar annectà a la Lumbardia. Ils 18-3-1815 ha la cumissiun dal congress per la Svizra decis d'incorporar la Vuclina, Buorm e Clavenna a l'Austria che dueva ceder da sia vart al Grischun il signuradi da Razén e tut ils anteriurs dretgs suverans (a Tarasp e Razén). Metternich ha empermess en pli da recumpensar la Confisca. Ils 15-6-1815 han ins signà l'acta finala. Ils Grischuns l'han approvada, senza renunziar formalmain a las Terras subditas. L'emprova dal 1866 da reacquistar la Vuclina sin via diplomatica n'è betg reussida. Tenor Alfred Rufer è stada la renunzia a la Vuclina "il pretsch ch'il Grischun e la Svizra han stuì pajar per l'arrundaziun da Genevra". La plipart dals Confederads han magunà spert questa perdita che n'era, a lur avis, betg la meglra, ma n'era betg la mendra soluziun per il Grischun. <br />Il 1819 èn ils anteriurs dretgs feudals austr. en il Grischun vegnids restituids formalmain al chantun Grischun ed ils dretgs suverans seculars da l'uvestgieu da Cuira e dal possess diocesan en il Tirol (Fürstenburg) èn puspè passads a l'Austria. <br /><br /></p> Archiv: Ovras: Funtaunas: Litteratura: Pieth, Bündnergeschichte, 367-70; A. Rufer, Johann Baptista von Tscharner, 1751-1835, 1963; Metz, Graubünden 1, 223-46, 609-22; G. Dermont, Die Confisca, 1997, o.t. 59-66. Adolf Collenberg  Vienna Vignogn  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: