e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Disch, Gion Dita  Disputaziuns da religiun Disputaziuns èn discussiuns academicas cuntraversas tr. duas partidas contrahentas. Durant la Refurmaziun (dapi la cumparsa da Martin Luther a Lipsia il 1519) il med preferì per derasar la nova ductrina. En Svizra han gì lieu disputaziuns da religiun o.t. sin iniziativa da Huldrych Zwingli. En il Grischun èn revoltas da purs coincididas cun l'intenziun d'intgins prers d'aderir a la cardientscha refurmada. En consequenza da plants purtads da vart dals catolics cunter ils predicaturs ref. per avair apparentamain provocà las revoltas, è vegnì cità Johannes Comander, il refurmatur principal da Cuira, avant la Dieta fed. a Glion dals 8-9 da schan. 1526. Igl è reussì ad el da cuntanscher ina disputaziun davart sias 18 tesas e d'evitar ina condemnaziun per avair derasà eresias ed instigà il pievel. Questa disputaziun è vegnida survegliada da mintgamai dus represchentants da las Lias cun funcziun d'assessurs politics. Da vart cat. han disputà tr.a. l'avat Theodul Schlegel e l'uvestg auxiliar Stephan Tschuggli, entant che Comander è vegnì sustegnì da Johannes Blasius, Andreas Fabrizius, Philipp Gallicius ed auters. Grazia al rapport da Sebastian Hofmeister enconusch'ins detagls da quella disputaziun. Comander ha relatà durant dus dis da sias tesas, tr.a. davart il papat, il celibat, ils sacraments e la Sontga Tschaina. La Dieta fed. ha renunzià ad ina condemnaziun da Comander, dond qua tras a la Refurmaziun in ferm schlantsch ch'è anc vegnì rinforzà tras ils Artitgels da Glion dal 1526. La segunda disputaziun da religiun, provocada tras il battaisem d'urgenza organisà da Chiasper Chiampell  per sia biadia Anna, la figlia da Durich, ha gì lieu dals 27-12-1537 als 4-1-1538 a Susch. Ella è stada - cuntrari a quella da Glion - ina disputaziun puramain regiunala e serviva o.t. a sustegnair la Refurmaziun en l'Engiadina. Ils participants eran quasi exclusivamain spirituals engiadinais e disputavan en ladin. Suenter in'emna han ils derschaders decidì ch'il battaisem d'urgenza saja permess sut tschertas circumstanzas e che mintgin duaja crair en ils auters puncts cuntravers, uschenavant ch'el possia responsar quai envers Dieu e sia conscienza. Cun quai è Chiampell stà salvà e la Refurmaziun ha pudì sa derasar en l'Engiadina.   Litteratura: Camenisch, Reformationsgeschichte, 36-48 [Glion]; 81-93 [Susch]; J.J. Simonet, Die Ilanzer Disputation von 1526, 1927; H. Berger, Bündner Kirchengeschichte, 2. part, 1986, 46-48. Adolf Collenberg  Disch, Gion Dita  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: