e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Fraele, Val Frank von Frankenberg, Bernhard  Framassunaria Moviment umanitar internaz., resortì dal deissem sin basa d'ina etica natirala. Sias finamiras generalas èn la tgira da la toleranza, la charitad e la perfecziun etica e morala da ses commembers. Politicamain e confessiunalmain neutrala. L'emprima loscha è vegnida fundada il 1717 a Londra, l'emprima svizra il 1736 a Genevra. Il 1816 han ins fundà en l'ustaria Las Agnas tr. Bever e La Punt-Chamues-ch la loscha engiadinaisa, numnada L'intimité parfaite (schliada pli tard), il 1817 la loscha Freiheit und Eintracht, l'associaziun-mamma dals framassuns grischuns (fundada tras Gaudenz von Salis-Seewis, numnada dapi il 1857 Libertas et Concordia, ina da las associaziuns las pli grondas da la Svizra, cun ca. 90 comm. il 2004). Loschas affiliadas èn Humanitas a Tavau (1907), Aurora a S. Murezzan (1909, mo pli in circul) e Tramegl a Sent (1887). Tr. il 1738 ed il 1918 ha la baselgia cat. relaschà 17 scumonds cunter la commembranza a la framassunaria (smanatscha d'excommunicaziun); il 1937 ha il pievel svizzer dentant refusà in scumond da la framassunaria cun ina maioritad da dus terzs. Litteratura: BZ, 17-6-1994; SO, 4-2-2005. Adolf Collenberg  Fraele, Val Frank von Frankenberg, Bernhard  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: