e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Hämmerle [-Planta], Isa Hartkopf, August  Hannikel * 1742 (Jakob Reinhardt) a Darmstadt, † 17-7-1787 Sulz am Neckar (Württemberg). Chapitani legendar d'ina banda da laders e brigants. La terrur da quella ha cuntanschì sia culminaziun il 1786, cura ch'il "capobrigant ed assassin" H. ha rendì malsegiras la Svizra Orientala e las valladas dal Rain. Omicidis commess en il Grischun n'al han ins betg pudì demussar. La stad 1786 ha il cont Rudolf von Salis-Zizers fastizà H. e sia banda, da la quala faschevan part era dunnas ed uffants, en la ruina da Neuburg a Vaz Sut ed impraschunà el en il Schelmenturm a Cuira (numnà pli tard la Tur da H.). H. ha pudì fugir, el è dentant puspè vegnì arrestà dal cont von Salis e ses gidanters sin l'alp da Sargans ed impraschunà a Vaduz, alura deportà a Sulz am Neckar, nua ch'ins sentenzià el a mort ed executà. L'identitad da H. cun la figura dal Spiegelberg, chapitani brigant en «Die Räuber» da Friedrich Schiller, è pauc probabla, sia fama viva dentant vinavant en la belletristica (o.t. en romans da zagrenders) dal 19. tsch., tr.a. era en «La Ligia Grischa» d'Ulysses von Salis-Marschlins, translatada da Gion Teodor de Castelberg. Archiv: ASGR, protocols da las Dietas fed., ts 154, 156, 157. Litteratura: Sprecher/Jenny, Kulturgeschichte, 299-306 (cun bibliogr. commentada, 616 s.); Deplazes, Funtaunas 2, 112; U. Rothfuss, Schäffer, Räuberfänger: der erste "moderne" Kriminalist Württembergs, 1997. Adolf Collenberg  Hämmerle [-Planta], Isa Hartkopf, August  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: