e-LIR / Lexicon
Assistenza e-LIR
Contact
Publicaziun
Sponsurs
|
Lexicon Istoric Retic (LIR)
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Lia Rumantscha (LR)
Societad d'utilitad publica, fundada il 1919 sco organisaziun da tetg da tut las uniuns linguisticas e culturalas rum. en Svizra. La LR cumpiglia actualmain las trais uniuns regiunalas Surselva Romontscha, Uniun Rumantscha Grischun Central ed Uniun dals Grischs, las quatter uniuns surregiunalas Societad Retorumantscha, SRG SSR Svizra Rumantscha, Uniun per la Litteratura Rumantscha (avant Uniun da scripturas e scripturs rumantschs), Giuventetgna Rumantscha e las duas uniuns extraterritorialas Uniun dals Rumantschs e da las Rumantschas en la Bassa e Quarta Lingua. La Surselva Romontscha è vegnida fundada ils 18-3-2006 sco uniun successura da la Romania e da la Renania (sursilvana), l'Uniun Rumantscha Grischun Central ils 20-6-2006 sco nova uniun regiunala per il Surmeir e la Sutselva (remplazzond l'Uniun Rumantscha da Surmeir ch'ha midà intent) e la Renania (sutsilvana).
La LR è politicamain e confessiunalmain neutrala. En sia funcziun sco organisaziun da tetg da tut las uniuns rum. sustegna ella las activitads da las uniuns affiliadas. Cun ses mandat fed. e chant. per la promoziun da la lingua e cultura rum. ademplescha ella in'incumbensa da dretg public e porscha servetschs d'utilitad publica. La LR represchenta la Rumantschia, v.d. la populaziun svizra da lingua rumantscha, sin il champ chant., naz. ed internaz. e s'engascha per la promoziun dal rum. en tut ils secturs da la vita da mintgadi. Ella ha sia sedia a Cuira e maina trais centers regiunals. Entant ch'ella è stada occupada en ils onns 1919-80 surtut cun conservar l'existent e metter a disposiziun ovras da basa sco vocabularis e grammaticas, prosegua ella dapi ils onns 1980 ina promoziun linguistica pli offensiva (tr.a. cun la lingua da scrittira unifitgada Rumantsch grischun), basada sin la planisaziun da lingua internaziunala moderna. La LR sa finanziescha surtut cun contribuziuns fed. e chant. sco era da la vendita da cudeschs e portatuns, il davos temp però era pli e pli savens tras servetschs specifics sco translaziuns, lectorats e supports linguistics e tras fundraising. Organ da publicaziun: «Rapport annual» (cumpara dapi il 1919).
Litteratura:
H. Derungs-Brücker, Renaschientscha retoromontscha 1919-1938, lic. Friburg, 1974; G. Lechmann, Rätoromanische Sprachbewegung, 2005.
Manfred Gross
© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.
| |
|
Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail:
|
|
Lia Naira