Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents Cajochen, RudolfCalanda lemma sequent

Calanca
Cirquit dal Grischun, distr. Moesa, che cumpiglia tut la Val C. cun las otg vischn. da Castaneda, Sta. Maria en C., Buseno, Arvigo, Braggio, Selma, Cauco e Rossa. La Calancasca, che percurra la val, sbucca a Grono en la Moesa. La val ha ina surfatscha da 121,17 km². 1733 2'900 abit.; 1773 2'246; 1850 1'595; 1900 1'448; 1950 1'287; 1990 740; 2000 809. En il 12. tsch. appartegneva la Val C., ens. cun il Mesauc, als signurs de Sax (Sacco) che residiavan sin il chastè da Mesocco; dal 1480-1549 ha ella appartegnì als Trivulzios. Adesiun, ens. cun il Mesauc, a la LG 1496. La Val C. furmava in dals quatter circumdaris administrativs (squadre) da la dretgira auta dal Mesauc (Comun grande di Mesolcina) ed appartegneva a la giurisdicziun (vicariat) da Roveredo, a partir dal 1536 cun in agen mastral. Ella era dividida a l'intern en las duas degagnas Ca' e Calancasca che consistivan mintgamai da duas mesas degagnas, subdivisas da lur vart en vischinadis. Il 1796, suenter grondas charplinas, è la part interna da la Val C. (Arvigo-Landarenca, Braggio-Selma, Sta. Domenica-Augio e Rossa) sa separada da quella externa (Sta. Maria en C., Castaneda, Buseno e Cauco). Il 1851 è ida en vigur la nova lescha chant. davart ils cirquits e las vischnancas ch'ha subdividì la val en 11 vischnancas: las otg surmenziunadas inclus Landarenca, fusiunada cun Arvigo il 1980, en pli Augio e Sta. Domenica, unidas cun Rossa il 1982. Il lieu principal actual dal cirquit da C. è Arvigo. L'economia da la val è adina sa basada sin l'allevament da muvel, perquai ch'il clima e l'autezza sur mar permettan da cultivar mo seghel, furment e tartuffels. Blers abitants da la Val C. han gudagnà tschientaners a la lunga lur paun da mintgadi en l'emigraziun: sco vaidrers en Frantscha e sco chanastrers e martgadants da rascha en la Germania dal Sid ed en l'Austria. La vallada posseda gronds guauds da pins e lareschs che vegnivan explotads fermamain en temps passads. La suletta industria è quella da las chavas da granit ad Arvigo che exporteschan il crap dumandà era en la Svizra Interna ed a l'exteriur; pli baud vegniva elavurà a Cauco era il crap da lavetsch. Il turissem flurescha surtut durant la stad grazia a las residenzas secundaras; in auto postal transporta la glieud da Grono en la Val C. Las div. stentas per impedir l'extrema depopulaziun da la  Val C. èn stadas invanas fin il di dad oz.



Litteratura:
A. Bertossa, Storia della C., 1937; S. Tamò, Il problema economico della fusione dei comuni della Valle C., en: QGI, 43/1974, 100-38, 176-94, 241-55; M. A. Reinhard-Felice, La casa rurale della Valle C., 1988; C. Santi, I venditori di ragia della Val C., en: Folclore svizzero, 78/1988, 29-38; H. Urech, Val C.: Wesen und Wandel eines alpinen Lebensraumes, 2001.

Cesare Santi

lemma precedents Cajochen, RudolfCalanda lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: