e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Castelli a San Nazaro [Castel a San Nazar] Castelmur, Anton von  Castelmur Immensa ruina da chastč, situada sur Promontogno (vischn. da Buond) sin in grip difficilmain accessibel. Div. edifizis fortifitgads dal temp autmedieval e dal temp medieval tardiv, ma era da temps pli vegls, čn cumprovads. L'entir cumplex furmava ina gronda serra da la val e cumpigliava la veglia baselgia da vallada, situada a la via al lieu da la staziun rom. Murus. C. č, ultra dal cumplex fortifitgŕ da Blinzuna, l'exempel il pli impurtant d'ina serra medievala sin il territori da la Svizra odierna. Sin il grip il pli aut sa chattava ina tur quadratica; l'utilisaziun (tur da defensiun u d'abitar) e la vegliadetgna da quella n'čn, per mancanza da fastizs, betg fitg cleras. Sin in stgalim pli bass da l'areal sa chatta l'oriunda baselgia da vallada, consecrada a s. Maria (Nossadunna). La nav actuala deriva dal 19. tsch., il campanil dal temp romanic. Il sectur sacral percunter datescha dal temp medieval tempriv. Sin in'autra strivla da grip al nord da la baselgia sa chattava ina gronda fortificaziun feudala cun ina tur (ca. 1200), in mir exteriur ed edifizis annexs. Mirs massivs cun gronds portals, constr. sin il stgalim da grip sur la Maira, protegivan la via veglia tras la val. Exchavaziuns archeol., interprendidas dal 1921-28, han purtŕ a la glisch en vischinanza da la serra in abitadi dal temp dals imperaturs rom.: ins ha scuvert numerus edifizis, tr. ils quals in cun ipocaust. Pli tard han ins chattŕ ultra da quai tr.a. dus pitschens altars da scalegl cun las inscripziuns dal donatur. En il temp medieval tempriv han ins engrondě la fortezza ed erigě la baselgia da vallada. C. vegn menz. en l'«Urbari curretic dals bains imperials» (ca. 840), ens. cun ina staziun da duana che dat temporarmain il num a l'entir cumplex (Porta Bergalliae). Enturn l'onn 960 č idas la serra e l'entira val en possess da l'uvestgieu da Cuira. Essend che Clavenna empruvava permanentamain da conquistar la serra, eran ils uvestgs da Cuira dependents da subalterns fidaivels, residents sin la fortezza. Uschia ha la fam. C. vivě sin il chastč, dal qual ella ha obtegně il num. En il 15. tsch. ha la fortezza pers sia impurtanza militara. Il cumplex serviva anc d'abitadi a differents signurs feudals, el n'č dentant betg pli vegně amplifitgŕ e rinforzŕ. En il 16. tsch. čn passads ils dretgs feudals a la vischnanca, ed uschia han ins prest bandunŕ il chastč. Gia il 1600 era C. ina ruina. Litteratura: Clavadetscher/Meyer, Burgenbuch, 225-29; W. Drack, R. Fellmann, Die Schweiz zur Römerzeit, 1991, 84 s. Maria-Letizia Boscardin  Castelli a San Nazaro [Castel a San Nazar] Castelmur, Anton von  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: