Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents MAGMaiavilla, Signuradi da lemma sequent

Maiavilla
Vischnanca polit., cirq. M., distr. Landquart (avant il 2001 Landquart Sut). La citadina da M. cumpiglia, ultra da M. (lieu principal dal cirquit), las fracziuns da Rofels e Bovel ch'han appartegnì fin il 1633 a la vischnanca gualsra da Berg. 4. tsch. Magia («Tabula Peutingeriana»), ca. 840 Lupinis («Urbari curretic dals bains imperials»), 1282 Maginvelt (copia), 1295 ze Meienvelt, tud. Maienfeld (uffiz.). 1850 1'232 abit.; 1900 1'240; 1950 1'568; 2000 2'368. Chats preistorics tr.a. sin il Pass S. Gliezi. La staziun stradala rom. Magia (prob. cun culegna), construida enturn il 3. tsch., sa chattava al lieu da la curtis Lupinis (bain signuril), menz. en l'«Urbari curretic», resp. da l'odiern chastè da Brandis. Da ca. la mesadad dal 10. tsch. fin la mesadad dal 12. tsch. han regì ils conts von Bregenz a M. Il 1270/75 han ils Aspermonts laschà construir il chastè da M., amplifitgà pli tard da Friedrich VII von Toggenburg ("Neues Schloss") ed enturn il 1465 dals Brandis - l'odiern emblem da la citad. A partir dal 1355 è M. stà suttamess al domini dals Toggenburgs; suenter lur extincziun ha M. participà a la fundaziun da la LDD. Il signuradi e la citad èn passads en ierta a la fam. von Brandis. Anc en il 13. tsch. ha ils chavaliers von Aspermont munì M. cun in mir da tschinta ed in foss. A M., menz. sco citad l'emprima giada il 1346, n'èn però sa sviluppadas ni in'organisaziun urbana ni mastergnanzas. Il 1438 ha la citad stipulà in contract da dretg da citad (v.d. da libertad) cun ils Brandis ed ha extendì ils dretgs da giurisdicziun bassa, suandond l'exempel da Malans e Gianin. Il cussegl da citad è menz. l'emprima giada il 1437; las radunanzas com. vegnan salvadas dapi il 1447 en la chasa-cumin istorica. Il 1510 è attestada per l'emprima giada ina scola da citad a M. Il sigil il pli vegl da la citad datescha dal 1610. En il 14. e 15. tsch. èn sa furmadas sin il territori da M. ils abitadis gualsers da Berg ("Im Berg"), cun dretgs particulars ed in'administraziun autonoma, che cumpigliava las culegnas da Stürfis, Rofels, Bovel, Vatscherinenberg e Mutzen/Guscha. Ils abitants da la fracziun da Berg han dentant obtegnì la citadinanza da M. pir en il 17. tschientaner. Sut l'influenza da colonists alemannics dal nord e da Gualsers ha M. subì in process da germanisaziun a l'entsch. dal 16. tschientaner.
Enturn il 840 è menz. in Lupinis ina ecclesia cum decima, baselgia privata da la claustra da Faveras. Il patrocini da S. Amandus da la baselgia parrochiala da M. è doc. l'emprima giada il 1105. La baselgia da S. Gliezi (sin il Pass S. Gliezi) era ina filiala da quest'ultima. M. è aderì a la Refurma il 1529.
Il 1509 han las Trais Lias acquistà il Signuradi dals ultims ertavels dals Brandis. Fin a la Helvetica ha la citad gì in status dubel: ella suttasteva a las Trais Lias sco part dal Signuradi ed era, sco giurisdicziun, in member suveran da la LDD. Il 1803 è M. daventada ina vischnanca autonoma da la dretgira auta da M., a partir dal 1851 dal cirquit da M. Ina separaziun dals guauds e da las pastgiras ha gì lieu cun Fläsch il 1601, ina rectificaziun dals cunfins cun Gianin il 1610. Dapi l'Antica tardiva garantiva ina navetta, che transportava persunas, chavals e manadiras, il passadi lung la Via imperiala da la regiun dal Lai da Turitg tr. Ragaz e M. Sch'il nivel da l'aua era memia bass u en cas da furmaziuns da glatsch, vegniva la navetta remplazzada tras ina punt d'enviern u d'urgenza. Dapi il temp medieval tardiv era M. ina staziun da duana. En ils statuts com. dal 1480 è menz. ina susta (resp. in negozi); il negozi/la chasa da duana sper il tigl da giustia è vegnì demolì il 1911. La citad ha imponì a partir dal 1504 l'obligaziun da transtgargiar la martganzia partenta per Cuira (monopol sin ils transports). A partir dal 1575 sa splegava l'entir transport vers il Lai Rivaun e Turitg sur la Punt da Tardis (vischn. da Mastrils). Il dazi sin il Pass S. Gliezi, introducì suenter il 1851, è vegnì abolì il 1858; il medem onn è vegnida inaugurada la colliaziun a la lingia da viafier Rorschach-Cuira. Il 1861 è sa domiciliada a M. ina suernaria che n'exista oz betg pli. La colliaziun directa sur ina punt tr. M. e Ragaz è vegnida realisada il 1885. L'economia da M. è caracterisada da l'agricultura (viticultura) e dal turissem. La vischnanca è ultra da quai in center istoric d'allevament da chavals e da commerzi da muvel: il 1897 vivevan a M. 145 possessurs da muvel grond, il 1980 anc 25. Meglieraziun da las alps 1961-64. Il Steighof è in'enclava da M. sin territori da Fläsch. Il 1981 è vegnida erigida ina chasa d'attempads per il Signuradi, il 1991 il restaurant d'autostrada Heidiland. M., ch'ha promovì l'industria a M. en ils davos onns, dispona d'in center da scola cirq. e d'ina structura professiunala, economica e demografica equilibrada. Sedia dal Center furmaziun guaud e laina, ina scola interchantunala.


Litteratura:
Kdm GR 2, 11-14, 32-38; J.F. Fulda, Zur Entstehung der Stadtverfassung von Maienfeld, 1972; P. Meinherz, Maienfeld, 1980; J. Schwarz, Maienfeld einst und jetzt, 1982; Simmen, Wappen, 322-30; J.F. Fulda, Neue Thesen zur älteren Geschichte von Maienfeld, en: JHGG, 2009, 5-53.

Adolf Collenberg

lemma precedents MAGMaiavilla, Signuradi da lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: