e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Malacrida, Elisäus Malans  Maladers Vischnanca polit., cirq. Scanvetg, distr. Plessur. Vitg a mantun situà a l'entrada dal Scanvetg, cun ils aclauns da Sax e Brandacker. 1156 de Maladru. 1803 120 abit.; 1850 253; 1900 341; 1950 448; 2000 506. In abitadi dal temp preistoric e protoistoric è attestà sin il Tumihügel. L'attribuziun da la baselgia da S. Sievi, menz. il 841, n'è betg segira; la baselgia da S. Desideri è doc. il 1150. En il 12. tsch. è menz. ina migiuria dal chapitel catedral da Cuira, administrada prob. dals signurs von M. Las claustras da S. Nicolai/Cuira, S. Gliezi/Cuira e Curvalda possedevan qua bains. Fin viaden il temp medieval tardiv exercitava la dretgira prefectuala da Cuira la giurisdicziun auta. A partir dal 1487 èn menz. plevons, ed il 1635 è M. aderì a la cretta refurmada. La lingua rum. è sparida enturn il 1570. Las circumstanzas dal passagi da M. da la sfera d'influenza da Cuira a quella dal cumin da S. Peder n'èn betg cleras. Il 1652 èn vegnids cumprads ora ils dretgs signurils austr., il 1657 ils dretgs feudals episcopals. Suenter la natiralisaziun imponida als cumins (1850), è sa furmada era ina plaiv cat. ch'ha construì ina chaplutta il 1923. Dal 1875 al 1877 è vegnida realisada la via charrabla sut il vitg. A l'entsch. dal 21. tsch. è M. ina vischnanca d'aglomeraziun da Cuira. Litteratura: Kdm GR 2, 198-201; F. Pieth, Aus der Geschichte des Tales Schanfigg, en: JHGG, 1951, 97-125; Maiensässinventar Graubünden, quad. 16, Schanfigg, 1999; J. Hassler-Schwarz, Höhenluftkurort 1013 m ü.M.: die landschaftliche Veränderung der Gemeinde M., 2006. Jürg Simonett  Malacrida, Elisäus Malans  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: