e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Malenc, Val Malögia  Malix Anteriura vischnanca polit., cirq. Curvalda, distr. Plessur, fusiunada il 2010 cun Curvalda e Parpan a la vischnanca da Curvalda. Vitg a mantun situà a l'entrada da la Val Curvalda, cun las fracziuns da Kreuz e Spina. 1149 in Umbilico. 1623 ca. 375 abit.; 1850 426; 1900 340; 1950 450; 2000 663. Il territori da M., da veglia colonisaziun, era suttapost a la dieschma dal chapitel catedral da Cuira; la claustra da S. Gliezi/Cuira e, il pli tard dapi il 1208, l'abazia da Curvalda possedevan là bains. Il chastè da Strassberg (duana), situà a la ruta dal Set, datescha da la segunda mesadad dal 12. tschientaner. Il 1268 è M. attestà sco vischinadi cun agens giuraders. Ils possessurs dal signuradi da Strassberg eran ils Vazs (1275), Toggenburgs (suenter il 1338), Montforts e Matschs. La dretgira da Curvalda, sortida dal signuradi, è s'unida il 1436 cun la LDD. Il 1649 ha la vischnanca cumprà ora ils dretgs austr., existents dapi il 1466. Il 1231 vegn menz. per l'emprima giada in prer secular a M., il 1307 ina pravenda, il 1508 la baselgia da S. Gagl. Il 1526 ha la vischnanca aderì a la Refurma. La populaziun, che discurriva anc rum. enturn il 1570, viveva da l'allevament da muvel, da la cultivaziun dad ers e dal traffic da transit. Tr. il 1834 ed il 1840 è vegnida construida la via charrabla. Dapi la segunda mesadad dal 20. tsch. è l'aclaun da Brambrüesch vegnì explotà pli e pli per il turissem (chasas da vacanzas, pendiculara davent da Cuira dapi il 1957, regiun da skis). M. fa part oz da l'aglomeraziun da Cuira (il 2000 gievan dapli che dus terzs a lavurar ordaifer). Litteratura: Kdm GR 2, 248-54; Gem. GR, nr 73, 1985; Gem. GR, 2003, 190 s. Jürg Simonett  Malenc, Val Malögia  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: