e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Muoth, Giacun Hasper Murdieus  Murbegn Vischnanca en la provinza tal. da Sunder, situada da la vart sanestra da la Vuclina giudim la val a la sortida da la Val Gerola e da la Val del Bitto. 2002 11 101 abitants. En il temp medieval tardiv era M. ina citadina fortifitgada cun palazs gotics. Suenter l'attribuziun a las Trais Lias (1512) è M. daventà la sedia uffiziala d'in podestat grischun. La citadina ha gì ina fluriziun economica en l'agricultura, l'artisanadi ed il commerzi, ella è dentant vegnida infestada dad epidemias da pestilenza e malaria (derasada da las palids da l'Adda) e dad invasurs venez., grischuns e milanais. Il 1525 han las truppas grischunas cumbattì il chastellan da Müsch ch'aveva occupà M. Enturn il 1550 existiva ina pitschna cuminanza ref. a M., cun temporarmain dus preditgants ed in'atgna baselgia consecrada a s. Peder. Causa la proximitad cun l'Italia sa trategnevan qua era blers fugitivs per motivs da religiun. L'Inquisiziun romana, che agiva davent da la baselgia da S. Antoni a M., ha provocà dispitas religiusas cun la Republica da las Trais Lias. Suenter il Murdraretsch en Vuclina (1620), ha la cuminanza ref. bandunà la vischnanca da M. Il 1563 han ins erigì a M. l'emprim ospital da la Vuclina. Dal 1592-93 è la Via S. Marc tranter M. e la citad venez. da Bergam vegnida amplifitgada ad ina impurtanta ruta da commerzi (Via Priulana, Via del sale). Il 1635 ha il duca Henri de Rohan victorisà ils Spagnols en vischinanza da M. durant la conquista da la Vuclina. Il 18. tsch. è stà in temp da quietezza cun in svilup ch'ha purtà bainstanza a la vischnanca. La stad 1797 ha la radunanza da la Societad patriotica a S. Pietro-Berbenno declerà, cun sustegn da la populaziun da M., la separaziun da la Republica da las Trais Lias.  Litteratura: G.R. Orsini, Storia di Morbegno, 1959. Martin Bundi  Muoth, Giacun Hasper Murdieus  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: