e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Umanissem Uniun chantunala da chant dal Grischun (UCCG)  Umbrail, Pass da l' Passadi a 2501 m che maina da Sta. Maria en Val Müstair a Buorm en Vuclina, tud. Umbrailpass, numnà era Wormserjoch. Ultra da la colliaziun directa sur l'U. ha existì en il temp medieval l'uschen. Strada imperiala, ina ruta bain frequentada che manava da Sta. Maria sur la Val Vau e la Val Fraele a Buorm. En il 16. tsch. durava il viadi sur la Val Fraele 25 uras, quel sur l'U., pli malsegir, 22 uras. Il 1452 ha utilisà ina delegaziun austr. l'U. sin ses viadi a Com, Milaun e Roma, ed il 1496 ha ina truppa da l'imp. Maximilian traversà il pass. Vers il nord vegniva transportà graun e vin, vers il sid surtut sal dad Alla. In contract stipulà il 1737 tr. la Val Müstair e sis stradins reglava l'avertura da la via fin a l'U. durant il temp d'enviern. Dal 1795 datescha ina cunvegna tr. la Val Müstair e Buorm pertenent il mantegniment da la via sur la Val Fraele e la construcziun d'ina ustaria a Plazzetta. Il 1901 han ins construì cun subvenziuns fed e chant. la via charrabla da Sta. Maria fin a l'U., cun access a la via dal Stielva, schlargiada gia 75 onns pli baud. L'emprim è vegnì frequentà l'U. cun char e chaval e cun charrotschas, a partir dal 1925 era cun autos. La via nova realisada il 1901 satisfa en general anc adina a las pretensiuns dal traffic modern. Litteratura: C. Gustin, 100 ons stradun sur l'U. 1901-2001, 2001. Martin Bundi  Umanissem Uniun chantunala da chant dal Grischun (UCCG)  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: