e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Mazio, Domenico Medeghin, Il  Mecanisaziun da l'agricultura Fin viaden il 20. tsch. utilisav'ins bovs, mils e chavals da sauma per il transport da martganzia e chavals da sella per il traffic da viadi. L'agricultura percunter fascheva pauc diever da chavals da lavur, cun excepziun dals purs da la Val dal Rain da Cuira che cultivavan ers; ins preferiva las mugias resp. vatgas pli favuraivlas per la lavur sin il funs. Il 1926 è cumparida en il Grischun l'emprima maschina da segar cun tagliel dentà dal tip Rapid. Ils vehichels d'in ischigl han alura effectuà in'emprima unda da motorisaziun e remplazzà pass per pass la fautsch, v.d. il grond dumber da praders (Motrac, Rapid, Aebi, Irus). En ina segunda unda, iniziada enturn il 1955, han ils vehiculs da transport (Schilter, Pullax, Aebi, Bucher, Rapid ed, o.t. a partir dal 1968, il Muli) remplazzà las manadiras tradiziunalas e sminuì a moda radicala il dumber da lavurers en l'agricultura. A medem temp è il dumber da manaschis purils (pitschens) sa diminuì considerablamain. La mecanisaziun ha pretendì ina meglra infrastructura: meglieraziuns da funs e bains, arrundaziuns e construcziuns da vias champestras. Ils custs considerabels da las maschinas agriculas e la dumonda da lur rentabilitad han manà a partir dal 1990 ad ina cooperaziun pli intensiva dals manaschis purils (consorzis da maschinas). Dumber da maschinas agriculas: 1939 110 maschinas da segar e vehichels d'in ischigl, 23 tractors; 1955 2561/329; 1965 6088/1223 (inclus vehichels da transport); 1985 2017 tractors cun tracziun a quatter rodas e tractors a tschinta/3099 vehichels da transport (total)/818 chargiafains annex/5389 tractors d'in ischigl e maschinas da segar/(vehichels da transport); 1996 2396/2872/716/4923.   Funtaunas: UST. Litteratura: W. Stoffel, Vom Tiergespann zum Traktor und Transporter, en: Landwirtschaft in Graubünden, 1988, 199-211; Heugabel & Computer, 2000. Adolf Collenberg  Mazio, Domenico Medeghin, Il  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: