e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Mesauc, Val Mesiras, Ir a  Mesiras e paisas Il dretg da definir e controllar pais e mesiras era, sco regaglia, reservà als signurs feudals resp. a lur successurs legitims e collià al dretg da fiera. El vegniva exequì d'in verifitgader uffizial. L'art. 14 dals Artitgels da Glion dal 1526 imponiva als cumins e vischinadis "ain mesz, ain gewicht und ein mass", numnadamain quels da Cuira, perquai che mo là regnava pli u main unitad. Tscherts vischinadis resguardavan quella prescripziun, auters defendevan lur autonomia era en quel sectur. Uschia devi 12 differentas lunghezzas dal bratsch ed ils pli divers pais. Las campagnas publicisticas lantschadas da la Societad economica en il «Sammler» vers la fin dal 18. tsch. n'han gì nagin effect: ils pais e las mesiras èn vegnids unifitgads pir cun la lescha fed. dal 1851 (art. 37) resp. cun l'ordinaziun executiva chant. dal 1-6-1853. Cun la lescha dal 1874 ha la Confed. sfurzà tut ils chantuns da surpigliar il sistem metric e las normas fed. uffizialas da pais e mesiras. La tradiziun populara raquinta da glieud che haja cugliunà ils convischins cun pais e mesiras e che saja girada suenter la mort senza ruaus al lieu da lur engion. Litteratura: Pieth Bündnergeschichte, 557-59 (tab.); Sprecher/Jenny, Kulturgeschichte, 197 s., 586 s. (tab.); Büchli, Mythologische Landeskunde; A.-M. Dubler, Masse und Gewichte im Staat Luzern und in der alten Eidgenossenschaft, 1975; A. Ineichen, Die gesetzlichen Masseinheiten in der Schweiz, 1978 (1995³); W. Zaugg, Y. Mühlemann, Chur, die heimliche Münzgrossmacht, en: Numis-Post, 2010, nr 6, 63-69 (cun tab. per il 18. tsch.). Adolf Collenberg  Mesauc, Val Mesiras, Ir a  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: