e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Padnal Padrinadi svizzer per vischnancas da muntogna  Padrin e madritscha Il padrin ha ses origin en il cristianissem tempriv: tgi che gudagnava in pajaun per la communitad cristiana daventava padrin da quel ed era qua tras responsabel per l'instrucziun religiusa dal convertit. Dapi il 5. tsch. remplazzan els ils geniturs en quel grà (batten, credo, instrucziun religiusa); dapi il 2. Concil vatican (1962-65) giogan els - sper ils geniturs - mo pli ina funcziun subsidiara. Las noziuns patrinus (padrin) e matrina (madritscha) existan dapi il 8. tschientaner. Sper il padrin e la madritscha da batten èn s'etablids pli tard il padrin e la madritscha da craisma. L'uffizi sez è lià a la confessiun. Las Baselgias han empruvà en la segunda mesadad dal 16. tsch. (cun in success modest) da limitar e da fixar il dumber da padrins da batten. La Sinoda evang. retica admetteva tschintg, singuls reverendas dentant passa 20. Als catolics eran admess suenter il Concil da Trent (concludì il 1563) mo pli in padrin ed ina madritscha. Per la classa dirigenta eran figliols in'impurtanta clientella; els pudevan sperar da survegnir regals e giudair protecziun; il padrin nobel u pussant dentant spetgava da sia parentella spirituala respect e loialitad. In grond dumber da figliols era perquai il cas normal tar l'elita locala che aveva dunsainas e perfin tschientinas da figliols e figliolas (il landamma Jakob Valär da Fadrein p.ex. aveva 583). Padrinadis eran in impurtant med per gudagnar nova clientella, crear novas allianzas famigliaras e - dapi il 19. tsch. causa il declin da l'aristocrazia adina pli impurtant - rinforzar ils lioms tr. la parentella da sang. Ils purs prendevan per padrins persunas da l'agen milieu u stgaffivan, sur figliols e figliolas, colliaziuns cun las elitas localas. La parentella spirituala univa uschia il pievel minur cun las elitas da la societad. Dal padrin e da la madritscha spetgavan (e spetgan) ins ch'els hajan quità dal figliol u da la figliola en cas da miseria u da la mort prematura dals geniturs. Gia adina han existì differenzas regiunalas e socialas en la tscherna dals regals da batten (taler, brev, vestgadira e.a.), areguard lur repetiziun (anniversari, Nadal, Bumaun, maridaglia e.a.) e la recumpensa da quests regals tras ils figliols e las figliolas. Nomenclatura en connex cun padrin e madritscha: il padrin è il cumpar, la madritscha la cumar dals geniturs dal figliol u da la figliola. In padrinadi da tempra speziala era quel tgirà entaifer las cumpagnias da mats (tradiziunalas): in commember pli vegl surpigliava la funcziun da curatur per in giuven gist recepì (surs. ueibel, lecher, mender); a ses curatur dueva quel durant l'emprim onn obedientscha absoluta. A chaschun da battens da recepziun formals en las cumpagnias da mats vegniva evtl. anc tiers ina madritscha (p.ex. a Ladir). Tr. ils padrinadis (impersunals) han tradiziun o.t. quels da zains e da bandieras. Litteratura: G. Caduff, Die Knabenschaften Graubündens, 1932, 37; P. Walser, Ein Davoser Landammann mit 583 Patenkindern, en: BJb, 1972, 101-07; LThK 7, 1450 s.; HbBG 2, 41 s.; DRG 11, 662-67; HLS 9, 566 s. Adolf Collenberg  Padnal Padrinadi svizzer per vischnancas da muntogna  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: