e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Rogaziun federala Rom  Rohan, Henri de * 21-8-1579 a Blain (Bretagna), † 13-4-1638 a Königsfelden (vischn. da Windisch/AG), □ en la catedrala da Saint-Pierre a Genevra, protestant. Figl da René, vicomte de R., e da Catherine n. de Parthenay. Duca e pair de France 1603. ∞ 1605 Marguerite n. de Béthune, figlia da Maximilian, duca de Sully. Col. dals Svizzers e dals Grischuns en servetsch da la Frantscha 1605-14. R. è stà in dals manaders da la partida ughenotta suenter la mort da Henri IV 1610 e ses chau militar durant las guerras dals onns 1620. Suenter la Pasch d'Alès (28-6-1629), è el entrà en servetsch da Vaniescha il 1629-31. Il dec. 1631 è el vegnì tschernì da las Trais Lias sco gen. da lur milissas, Louis XIII ha alura numnà el ambassadur extraordinari en Svizra ed en il Grischun. Sco lt gen. en Rezia (schan. 1632 - schan. 1633, fan. 1633 - mars 1637), è el vegnì incumbensà duas giadas cun ina missiun extraordinaria en Svizra il 1633, tr.a. per dumandar a la Dieta confed. il dretg da passadi e quel da recrutar truppas militaras. R. ha alura scrit a Turitg ses «Traité du gouvernement des treize cantons». Il 1635, suenter ina campagna en l'Alsazia, ha el traversà la Svizra per occupar la Vuclina; durant ina guerra en las muntognas manada cun grond inschign, ha el battì cun il sustegn da regiments svizzers en servetsch da la Frantscha l'armada imperiala, alura quella spagnola. La politica da Richelieu, che retardava la restituziun da la Vuclina a las Trais Lias, ha incità exponents politics e militars grischuns, unids en la Lia da la chadaina, da sa revoltar. Il mars 1637 ha R. stuì capitular, e la Frantscha ha stuì evacuar sias truppas. Crudà en disgrazia, è el fugì per intgins mais a Genevra, alura ha el cuntanschì l'armada cumandada da Bernhard von Sachsen-Weimar ed è vegnì blessà grevamain durant l'assedi da Rheinfelden (favr. 1638). En sias memorias (publitgadas il 1644), relata R. spezialmain da la guerra en Vuclina. Litteratura: H. Schmid, Das Bild Herzog Heinrich R.s in der bündnerischen und französischen Geschichtsschreibung, 1966; D.M. Pedrazzini, Opérations franco-suisses en montagne: La campagne de la Valteline (1635), en: La guerre et la montagne, 1988, 141-57; BBKL 8, 559-70; La spedizione del duca di R. in Valtellina, edì da S. Massera, 1999; F. Bendel, R. und Dufour - zwei in Genf begrabene Meister des Gebirgskrieges, en: JHGG, 2010, 63-123. Lucienne Hubler  Rogaziun federala Rom  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: