e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Salis, Simon von (Zizers) Salis, Ulysses von (Marschlins)  Salis, Ulysses von (Marschlins) * 23-7-1594 a Crusch, † 3-2-1674 ad Eigias, ref., da Crusch ed Eigias. Figl da Hercules. Frar da Carl e da Rudolf. ∞ 1612 Violanta n. von S., figlia da Johann Baptista, dr.iur. Progenitur da la lingia S.-Marschlins. Il 1606 ha S. accumpagnà dus frars pli vegls per studis a Heidelberg. Suenter segiurns a Paris ed Orléans è el stà activ fin il 1611 sco pagi en servetschs dal duca da Bouillon. Sco aderent dirigent da la partida venez.-franz. durant ils Scumbigls grischuns è el stà, a partir dal 1616, chapit. en servetschs venez.; maior sergent en l'armada dal cont Ernst von Mansfeld (1621-22) e lt col. en il regiment franz. da ses frar Rudolf (1624) ch'el ha surpiglià il 1625 suenter la mort da quel (schlià il 1627). Per recumpensa ha S. obtegnì la cumpagnia da la guardia svizra da la Frantscha. A partir dal 1631 ha el manà sco col. in regiment grischun, cun il qual el ha participà en ils onns 1635-37 a la campagna victoriusa dal duca franz. Henri de Rohan en Vuclina. Cura ch'ina part dals Grischuns alliads en la Lia da la chadaina è s'opponida il 1637 a Rohan, ha S. refusà invanamain da rumir il chastè a Clavenna. Suenter la retirada da Rohan è el restà, sco in dals paucs uffiziers grischuns, fidaivel als Franzos, ha cumbattì en la Flandra il 1638, è vegnì numnà feldmarschal il 1641 ed ha prendì part ad ulteriuras campagnas en l'Italia. S. ha transfurmà ina fortezza en ruina a Marschlins, acquistada il 1633, en in chastè nua ch'el è sa domicilià il 1643 suenter 27 onns servetsch militar, daventond ina da las persunalitads las pli influentas dal Grischun. Il medem onn ha el sustegnì ils cumins dal Partenz en il cumbat cunter ils privilegis da Tavau en la LDD (Sentenzia da Waser). Sco manader da la partida franz. renaschida ha el pretendì la liberaziun dals dretgs austr. en la LDD. El è stà landamma da la dretgira dals Quatter Vitgs e chau da la LDD 1646-47. Ovras: Memorie del Maresciallo di campo Ulisse de S.-Marschlins, 1931. Litteratura: C. Jecklin, Die "Memorie“ des Marschalls Ulysses von S.-Marschlins, en: BM, 1931, 257-68; A. Pfister, Jörg Jenatsch, 1938 (19915); Geneal. Salis, tav. 11/1, 14/14; A. Pfister, Jörg Jenatsch: Briefe 1614-1639, 1983; A. Wendland, Der Nutzen der Pässe und die Gefährdung der Seelen, 1995; HbBG 2, 133 s., 154 s. Silvio Färber  Salis, Simon von (Zizers) Salis, Ulysses von (Marschlins)  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: