e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Suveranitad Symonds, John Addington  Suvorov, Alexander * 24-11-1729 u il 1730 a Moscau, † 18-5-1800 sper Asow (Russia). General russ, dal 1799 marschal e generalissimus. En la Segunda Guerra da coaliziun da l'Engalterra, Austria e Russia cunter la Frantscha ha S. stgatschà la stad 1799 cun sia armada russa las truppas franz. da la Lumbardia. Alura avess el duì far frunt en la regiun da Turitg, cun agid da l'armada dal gen. Korsakov, a las truppas franz. da la Helvezia, cumandadas dal gen. André Masséna. S. vuleva attatgar l'armada da Masséna da davos, avanzond cun sia schuldada (ca. 21'000 umens) sur il Gottard, il Lucmagn ed il Cuolm d'Ursera (divisiun da Rosenberg) e tras la Svizra Interna. Ils 24 da sett. 1799, suenter cumbats cunter ils Franzos sper Faido ed Airolo, ha el cuntanschì cun sia truppa il Pass dal Gottard e trais dis pli tard - suenter dirs cumbats en la Scalina cunter il general franz. Claude-Jacques Lecourbe - Altdorf en il chantun Uri. Ils 25 e 26 da sett. ha Korsakov pers la segunda battaglia sper Turitg, uschia ch'il plan strategic da reunir las duas armadas russas ha fatg naufragi. L'armada da S. ha stuì guntgir sur il Pass dal Kinzig en la Val Muota ed alura sur il Pass dal Pragel en il Glaruna e marschar ils 6 e 7 d'oct. - cunquai ch'il general austr. allià, Johann Konrad Hotz, era medemamain vegnì batti sper Schänis - sur il Veptga, cuvert cun naiv, en Surselva. Ils 12 d'oct. ha el bandunà cun sias truppas il Grischun sur il Pass S. Gliezi ed è turnà sur Minca en Russia. La campagna da S. en las Alps, accumpagnada da malauras, navaglias e cumbats, ha chaschunà grondas perditas. L'istoriografia svizra e la legenda da S. accentueschan o.t. la prestaziun militara da S. e renvieschan a la miseria da la populaziun pertutgada da la campagna. Lung la ruta commerziala existan numerus monuments e tavlas che regordan a S., p.ex. a Pigniu al pe dal Veptga. Eduard Muoth ha scrit il drama istoric «Suworoff» (cun part musicala da Duri Sialm; represchentà a Breil il 1921). Litteratura: H. Fäh, Suworows Gewaltsmarsch über die Alpen, en: Terra plana, 1999, nr 1, 25-30; F. Heer, Suworow 1799, 1999; L.M. Venturi, Suworow in der Schweiz, 1999; Suworow in der Schweiz, red. da H. de Weck, A. Zurfluh, 2001. Adolf Collenberg  Suveranitad Symonds, John Addington  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: