e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Farera Fasani, Remo  Farschno Vischnanca polit., cirq. Tumleastga, distr. Rain Posteriur (avant il 2001 Mantogna). Culegna dubla cun La Punt-F., situada da la vart dretga dal Rain Posteriur. 1257 Fúrstenowo, Furstinowe, tud. Fürstenau (uffiz.). 1803 107 abit.; 1850 304; 1900 235; 1950 253; 1980 198; 2000 311. Duas turs d'abitar e da defensiun dal temp medieval ed ina curt episcopala han precedì la construcziun dal chastè-fortezza (segunda mesadad dal 13. tsch.) realisada tras il signur territorial, l'uvestg da Cuira. Il 1354 ha l'imp. Carl IV accordà a F. la dretgira criminala (tschep e furtga) ed il dretg d'organisar duas fieras l'onn. En il medem temp è F. doc. sco oppidum. Cun ses chastè-fortezza era F. il center administrativ dals possess episcopals en la Tumleastga e sin la Mantogna. Ils uvestgs e canonis da l'uvestgieu da Cuira, p.g.p. da lingua tud., han promovì la germanisaziun da la regiun. Il cumin da F., suttamess al domini episcopal e member da la LCD (fundada il 1367), cumpigliava ils vischinadis da Scharons e d'Almen (fin il 1845 cun Pratval) e da Seglias (dapi il 1456). Pir en la segunda mesadad dal 15. tsch. ha l'uvestg pudì far valair sia suveranitad territoriala en tut la Tumleastga Dadens e defender ses dretgs cunter ils signurs de Werdenberg. Il 1527 èn vegnids cumprads ora ils davos dretgs feudals da l'uvestgieu. Il chastè da Schauenstein (numnà era Chastè Sura) è vegnì reconstruì il 1667-76, quel episcopal (Chastè Sut) il 1709-11. Fin il 1851 han furmà il cumin da F. ed Ortenstein la dretgira auta d'Ortenstein. Il 1354 è menz. la baselgia consecrada als ss. Mitgel e Gieri (pli tard als Trais Sontgs Retgs). Refurmaziun avant il 1530. La punt a la Punt-F. (tud. Zollbrugg) colliava tras la via veglia dal Meir la ruta dal Set cun quella dal Spleia e dal S. Bernardin. Cun la construcziun da la via charrabla da la vart sanestra dal Rain via Tusaun (19. tsch.) ha questa punt pers sia impurtanza ed è vegnida bandunada. Grazia a la correcziun dal Rain ha F. gudagnà il medem mument terren agricul per la producziun da pavel, l'allevament da muvel e la producziun da latg. Il 2005 lavuravan 91% da las persunas cun activitad da gudogn a F. en il terz sectur; il 2000 ca. 65% eran pendularis dal lieu. Il 1841-55 existiva a F. ina chasa da paupers e da correcziun, il 1878-95 in ospital; il 1990 è vegnida construida la chasa regiunala d'attempads e da fliament.   Litteratura: Kdm GR 3, 97-102; Gem. GR, nr 56, 1985; M. Rischgasser, Fürstenau - Stadt im Kleinstformat, 2001; Gem. GR, 2003, 126 s. Jürg Simonett  Farera Fasani, Remo  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: