e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Zogg, David Zonder, Plasch  Zollern [Hohenzollern] Menziunada per l'emprima giada il 1061, ha la fam. enconuschì in'ascensiun parallela a quella dals Hohenstaufens. I n'è betg cler, sch'ella deriva da la noblezza svabaisa. Il 1204 è ella sa dividida en dus roms: l'in francon (pli tard prot.), l'auter svabais (cat.). L'emprim ha acquistà il 1415 la Mark Brandenburg sco era la dignitad da prinzis electurs. La fam. ha cuntanschì il titel dal retg da Prussia (1701), alura quel da l'imperatur da la Germania (1871) ch'ella ha mantegnì fin il 1918. La lingia svabaisa ha subì ina rolla marginala a partir dal temp medieval tardiv tras div. partiziuns, dispitas d'ierta ed impegnaziuns sco era tras la destrucziun dal chastè da fam. il 1423. Il cont Nikolaus von Z., figl dad Ursula de Razén, ha ertà dal barun proscrit Gieri de Razén il chastè da Friberg e tras sia mamma il signuradi da Munt S. Gieri (1458) ch'el ha vendì a l'abazia da Mustér il 1472 (cun intginas resalvas da dretgs a Sursaissa e diever dal chastè da Munt S. Gieri a pro dal signur da Razén). Il 1461 ha el obtegnì tras ina sentenzia de cumpromiss il signuradi da Razén, Tenna e Sursaissa (vendì il 1473 cun dretg da recumpra a Conradin de Marmels). Ses figl Eitelfritz ha barattà tut cun l'imp. Maximilian I per il signuradi da Haigerloch (1497). Cun quai han ils Z. bandunà la tribuna da la politica grischuna. Litteratura: A. von Castelmur, Conradin v. Marmels und seine Zeit, 1922; H. Natale, Graf von Z. und die Herrschaft Rhäzüns, en: Zeitschrift für hohenzollersche Geschichte, 2/1966, 45-110; Clavadetscher/Meyer, Burgenbuch, 101, 105 s., 110 s., 182 s.; Simmen, Wappen, 157. Immo Eberl  Zogg, David Zonder, Plasch  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: