e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Seni Separaziuns da vischnancas  Sent Vischnanca polit., cirq. Suot Tasna, distr. En. La vischnanca cumpacta è situada sin ina terrassa a sanestra da l'En e cumpiglia ils aclauns da Crusch e Sur En; tud. Sins (usità fin en il 19 tsch.). L'emprima menziun da S. datescha da l'onn 930, cura ch'il retg Heinrich I ha transferì la baselgia en il vicus Sindes (consecrada a s. Peder u a s. Luregn) al prer ramoschan Hartpert. S. è stada la vischnanca cun ils pli blers abitants da l'Engiadina fin a la fin dal 19. tschientaner. 1835 1'122 abit.; 1850 941; 1900 966; 1930 782; 1950 810; 1970 704; 2000 865. Al sid da la vischnanca han ins chattà restanzas d'ina culegna dal temp da fier. Possess dals signurs de Tarasp a S. èn ids a la claustra da Mariamunt il 1161. En il 12. e 13. tsch. èn doc. ils signurs de Sindes. La ruina deditgada a s. Peder deriva dal 12. tsch. (cun restanzas d'ina tur d'abitar dal 13. tsch.). La baselgia da S. Luregn è vegnida amplifitgada il 1496 en il stil gotic tras Andreas Bühler, ed il 1899-1900 ha ella survegnì in clutger neogotic. Il 1576 ha S. introducì sco davosa vischnanca da l'Engiadina Bassa la refurmaziun. Ecclesiasticamain ha era appartegnì Ischgl (Paznaun) a S. fin il 1616. S. aveva acquistà là territoris da pasculaziun en il temp medieval tardiv; a quai regorda il fatg ch'il territori com. s'extenda anc oz en la Val Fenga. Tr. il 1499 ed il 1921 è la vischnanca da S. daventada victima da plirs incendis. Dal 18. fin viaden il 20. tsch. han bleras chasas a S. obtegnì las caracteristicas culmainas da S. Il 1652 è la vischnanca sa cumprada libra dals dretgs austr. ed il 1811 ha ella introducì sco davosa vischnanca engiadinaisa il chalender gregorian. Fin il 1851 ha S. appartegnì al cumin da Suot Tasna. Cumbain che S. era in'impurtanta regiun da graun, ha l'agricultura fatg plazza a l'allevament da muvel ed a la producziun da latg suenter il 1950. Enturn il 1800 ha S. vendì grondas quantitads da laina ad Alla. Da quel temp han manà interprendiders tirolais ina filandaria da mangola a S. La chasa da cura Val Sinestra sper las funtaunas da carbonat che cuntegnevan arsen è vegnida erigida tr. il 1909 ed il 1911. Il 1950 ha inizià il svilup turistic a S. ch'è progredì o. t. cun l'amplificaziun da las Pendicularas Motta Naluns Scuol-Ftan-S. Part da la populaziun da lingua rum. 2000: 68,3 %/84,6 % (ML/Lindic). Litteratura: V. Stupan, Monografia dal cumün da S., 1975; T. Schmid, S., 1976; Bauinventar S., 2010. Paul Eugen Grimm  Seni Separaziuns da vischnancas  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: