e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Foo, Pass dal Foppa, Christian  Foppa Regiun da Sagogn e Glion, cirq. Glion, distr. Surselva (avant il 2001 Glogn), tud. Gruob. Il num sa referescha a la furma da la cuntrada (fop). Geograficamain designescha la F. l'entir territori che s'extenda dal guaud da Flem a Pitasch e fin a Sursaissa e Vuorz che fan part dal cirquit da Rueun. Politicamain appartegnan 17 vischnancas al cirquit da Glion, situadas a sanestra ed a dretga dal Rain Anteriur. En il temp francon era la F. il center dal ministeri carolingic Tuverasca ed il territori d'urbanisaziun e d'economia il pli impurtant dals Zaccons/Victorids, cun curts centralas a Sagogn e Glion. En il temp autmedieval èn sa furmads ina retscha da pitschens signuradis (Sagogn, Valendau, Castrisch, Montalt, Castelberg, Friberg, Frauenberg, Löwenberg) ch'èn per gronda part vegnids attribuids en il 13. e 14. tsch. al domini dals Belmonts. Il 1371 èn quels morts ora, e la F. è passada als conts de Sax-Mesauc, il 1483 a l'uvestgieu da Cuira. Il 1538 èn ils cumins sa cumprads libers dals dretgs signurils. Intginas dretgiras pli pitschnas, sco quellas dals Libers da Lags e da Sevgein u quella da Schluein-Löwenberg, èn sa mantegnidas fin a la Helvetica. En il temp medieval tardiv possedeva l'uvestg da Cuira gronds bains e disponiva da numerus subdits en la F. Sagogn (Aspermont/Fraissen) era il center da la giurisdicziun episcopala en Surselva (Müntinen). L'accent politic è sa spustà a la fin dal temp medieval da Sagogn a Glion, la tgina da la Lia dals signurs dal 1395 (ch'ha anticipà la LG dal 1424). Glion è daventà en roda cun Cuira e Tavau in lieu da dieta da las Trais Lias. Suenter la refurmaziun era la F. confessiunalmain paritetica. Durant l'Affar da Sagogn dal 1701 èn intginas vischnancas cat. sa separadas temporarmain. Il 1731 è vegnì stampà en rum. l'urden da process civil e penal da la F. («Fuorma dilg dreig civil a criminal»), redigì da Jacob Casutt da Sagogn. Cun la creaziun dals novs cumins il 1851 èn las dretgiras da Lags, Sevgein e Schluein vegnidas integradas en il cirquit da Glion che n'è betg pli sa midà territorialmain enfin il 2009 (vischn. da Mundaun). Cun excepziun da las vischnancas tud. da Versomi e Valendau è la F. ina regiun rum., ma cun ina maioritad tud. a Glion. Litteratura: L. Joos, Probleme der Geschichte der Gruob im Mittelalter, en: BM, 1948, 161-95; Simmen, Wappen, 263-65. Martin Bundi  Foo, Pass dal Foppa, Christian  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: