e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Sassiala Saut dals morts  Sauaziun Term che deriva dal lat. exaquare. Dal sistem da sauaziun fa part l'aquaduct, v.d. l'aual/ovel/aval en l'Engiadina ed il Schons resp. il dutg en la Tumleastga e la Surselva. Il sauar la prada è doc. per l'emprima giada en il «Testament da Tello» (765) che menz. a Lavanuz/Sagogn ina curt cun foss d'aua (cum canicunis suis). La veglia furma rum. canicuna per foss d'aua cumpara en il toponim surs. Cangina. L'aquaeductus doc. en il temp autmedieval designescha per part era l'affluent d'in mulin. In conduct d'aua spez. è la punctaria (lat. punctum) en la Val Müstair. La sauaziun ha survegnì en il temp medieval ina fitg gronda impurtanza en connex cun l'urbarisaziun, surtut en il Vnuost, en la Val Müstair ed en l'Engiadina Bassa. In dals urdens da sauaziun ils pli vegls pudess esser quel retegnì dapi il 1390 en l'urbari dals convents da Mariamunt e da Müstair. In fragment da Zernez dal 1553 documentescha la sauaziun da la prada da Laschadura. Numerus doc. attestan era la sauaziun en il Grischun dal Nord. A Cuira èn doc. il 1375 in Cau dugs ed il 1395 Dysch dugs, a Lags il 1406 in Duytg, a Luzein il 1514 in Dotg, a Castrisch il 1726 in Duig da la Palera. In urden da sauaziun per Trin dal 1660 reglava la distribuziun da l'aua als div. proprietaris da funs. A Trin exista en pli in interessant conduct d'aua suspendì, l'uschen. Crap d'Ueara, doc. indirectamain il 1534 ed anc adina perceptibel en fragments. Insolit è era il conduct d'aua a Seglias, mess en il grip en il 19. tschientaner. Quest conduct serviva ad enchaschar l'aua dal Rain a l'entrada da la Viamala e substituiva la veglia construcziun da lain che deviava l'aua da l'Anugl. La plipart dals lieus han smess da sauar suenter l'Emprima Guerra mundiala.  Litteratura: M. Bundi, Zur Geschichte der Flurbewässerung im rätischen Alpengebiet, 2000. Martin Bundi  Sassiala Saut dals morts  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: