e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Torriani, Vico Toscano [Tuscan]  Tortura Dapi il temp medieval tardiv recurriva l'inquisiziun penala cun agid dal boier uffizialmain a la tortura per far confessar, sch'i mancavan cumprovas directas u perditgas u sch'ils inculpads snegavan lur culpa. Senza confessiun formala n'era ina condemnaziun betg permessa. Las furmas d'interrogar cun agid da la tortura eran differentas en il Grischun tud. e rum., ellas tradeschan dentant l'influenza da la constituziun criminala da Carl V (l'uschen. Carolina, 1532). L'abus il pli grond da la tortura vegniva fatg en ils process per eresia (Inquisiziun romana) ed en ils process per striegn, instradads da las Baselgias e sustegnids da las autoritads civilas a partir dal 15. tschientaner. En il 18. tsch. han ins renunzià pass per pass a la tortura, e la Mediaziun dal 1803 ha abolì quella definitivamain. Litteratura: P. Tuor, Co dertgavan nos babuns sur malfatgs?, en: Ischi, 9/1907, o.t. 127-39; HRG 1, 1149-52; H. Giger, Hexenwahn und Hexenprozesse in der Surselva, 2001. Adolf Collenberg  Torriani, Vico Toscano [Tuscan]  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: