e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Uniun da traffic dal Grischun (UTG) Uniun dals Gualsers  Uniun dals Grischs (UdG) Societad affiliada a la Lia Rumantscha, fundada il 1904 a Samedan sin iniziativa da reverenda Otto Gaudenz cun l'intent da cumbatter ils privels da la germanisaziun, la resignaziun ed ils sentiments d'inferiuritad en l'intschess ladin. Il territori d'acziun da l'UdG cumpiglia l'Engiadina, la Val Müstair e Bravuogn. L'UdG ha la mira da defender, mantegnair e promover la lingua e tut ils bains culturals dal pievel rum. ladin. L'organ uffizial da l'UdG è il «Chalender ladin» che cumpara dapi il 1911. En pli edescha l'UdG il «Dun da Nadal», in cudeschet annual per las scolas lad., e procura e sustegna anc ulteriuras ediziuns. Cun il Chesin Manella a Schlarigna dispona l'UdG d'in center administrativ e d'ina libraria. L'organ suprem da l'UdG è la radunanza gen. che sa cumpona da delegadas e delegads da las singulas regiuns e da las vischnancas politicas da l'intschess ladin. Ils comm. da l'UdG en ina u pliras vischnancas furman ina secziun locala da l'uniun regiunala. Mintga vischnanca u fracziun pli gronda dal territori lad. ha in represchentant uffizial da l'UdG (cuvih) ch'ha da tgirar la vita rum. en sia vischnanca e ch'ha la funcziun da correspundent ed administratur da l'UdG. Ulteriuras secziuns da l'UdG existan era ordaifer il territori lad., p.ex. a Cuira, a Tavau ed a Zug. Contacts infurmals ha l'UdG en pli cun la Ladinia (uniun studentica/Turitg), cun la Cumünanza lad. e cun la Conferenza ladina. L'UdG represchenta il territori lad. en il cussegl, en la suprastanza ed, en proporziun a sia fermezza demografica, en la radunanza da delegadas e delegads da la LR. Dal 1984-2005 procuravan collavuraturs regiunals, engaschads da l'UdG e da la LR, per l'animaziun culturala e linguistica en il territori ladin. Dapi l'entsch. 2006 dispona la LR, independentamain da l'UdG, d'in center da collavuraziun regiunala (LR Center Ladin) a Zernez. Litteratura: J.U. Gaudenz, 50 ans UdG 1904-1954, en: Chal. ladin, 1954, 69-72; Tschantamaints da l’UdG 1988, 1989. Gian Peder Gregori  Uniun da traffic dal Grischun (UTG) Uniun dals Gualsers  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: