e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Viafier dal Matterhorn e dal Gottard Viafier retica (VR)  Viafier Furca-Alpsu Collia il Grischun cun il Vallais. Il matg 1910 è vegnida fundada, o.t. cun chapital franz., la Societad svizra da la Viafier dal Furca (Brig-Furca-Mustér). Il zercl. 1911 ha la Société des Batignolles da Paris inizià la construcziun da la viafier electrica a binari stretg da Brig a Gletsch, messa en funcziun ils 6-6-1914. Il 1916 èn las lavurs da construcziun vegnidas sistidas per mancanza da daners e pervia da la guerra, ed il 1923 ha l'interpresa fatg falliment. La nova societad d'aczias, fundada l'avr. 1925, ha terminà las lavurs, ed ils 3-7-1926 han ins pudì inaugurar il tschancun Brig-Mustér (viafier a vapur). Il traject d'ina lunghezza totala da 99,9 km manava da 671 m (Brig) fin a 2033 m (Cuolm d'Ursera) e cumpigliava nov tschancuns cun astas dentadas (sistem Roman Abt). Il 1930 è vegnì collià Brig cun il Glacier-Express per Zermatt, ed il 1939-42 èn vegnidas realisadas l'electrificaziun ed adattaziuns per il manaschi d'enviern sur il Cuolm d'Ursera. Ils 25-6-1982 han ins avert al Furca, suenter grondas crisas e scandals, il tunnel da basa d' Oberwald-Realp (15,4 km, cun transport d'autos) e serrà il tschancun da muntogna. Il 1987 ha la societad Dampfbahn Furka-Bergstrecke surpiglià la viafier sur il pass e mess quella puspè en funcziun per intents turistics. Il 2000 ha la VFA transportà 1,7 miu. persunas. Il 1-1-2003 èn s'unidas la VFA e la Viafier Visp-Brig-Zermatt a la Viafier dal Matterhorn e dal Gottard. Litteratura: K. Seidl, Das Grosse Buch der Furka-Oberalp-Bahn, 1982; R. Schorno, Furka-Bergstrecke, 1991; B. Moser, Matterhorn-Gotthard-Bahn, 2 parts, 2006-07. Rolf Gisler-Jauch  Viafier dal Matterhorn e dal Gottard Viafier retica (VR)  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: