e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Tschamut Tscharner, Emanuel von  Tschanüff Imposanta ruina d'in chastè situà a l'ur ost da la chavorgia da la Brancla en il territori da la vischnanca da Ramosch. Il chastè ha obtegnì il num T. (Casa nova) en il 16. tsch. en substituziun al num medieval Ramosch. Ils numerus relicts da l'edifizi appartegnan ad in chastè avanzà ed al chastè principal. Parts dal mir che circumdescha l'areal dal chastè avanzà èn mantegnidas. Il coc dal chastè consista da la tur principala (d'avant il 1200) cun in'entrada auta al terz plaun, dal tract meridiunal (15. tsch.) cun in edifizi separà a travers ed in passadi cun portal sco era d'in mir da defensiun (ca. 1300) al vest, fortifitgà cun in mir da protecziun (ca. 1500) transfurmà en ina bastiun en furma da tur. L'istorgia da la construcziun da T. en pliras fasas na sa lascha betg persequitar exactamain senza ulteriuras perscrutaziuns dal cumplex. Forsa ha Nannes da Ramosch amplifitgà l'implant enturn il 1250, integrond parts pli veglias. Suenter dispitas en fam. è il chastè daventà il 1367 in feud dad Ulrich von Matsch, suenter la Faida da Matsch (1421) in feud austr. en ils mauns da l'uv. Hartmann da Cuira. Durant la Guerra svabaisa (1499) ha il signur garant da pegn da quel temp mess fieu al chastè ch'è alura puspè vegnì reconstruì sco center administrativ episcopal. Il 1565 è la fortezza vegnida sblundregiada ed incendiada, la dretgira penala ha dentant sfurzà ils responsabels da reconstruir ella. Durant ils Scumbigls grischuns han truppas glarunaisas mess fieu a l'implant (1622) ch'è alura vegnì restaurà mo provisoricamain. Bovas han provocà il 1780 l'abandun dal chastè. La Fundaziun Tschanüff (documentaziun, perscrutaziun) e la Pro Tschanüff (proprietaria), omaduas constituidas il 2001, sa sfadian da segirar la ruina. Litteratura: Clavadetscher/Meyer, Burgenbuch, 210-14; LQ, 3-8-2001; 8-9-2004. Maria-Letizia Boscardin  Tschamut Tscharner, Emanuel von  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: