e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Tschuor, Oscar Tschupp, Räto  Tschupegna Vischnanca polit., cirq. Tusaun, distr. Valragn. L'abitadi sparpaglià, situà tr. 1384 e 1846 m sin la Mantogna Sura, cumpiglia las fracz. da T. Sura e T. Sut, Ober Gmeind, Usser Glas ed Inner Glas. 1396 in Schipinen, tud. Tschappina (uffiz.). 1803 330 abit.; 1850 251; 1900 209; 1950 209; 2000 151. En il 14. tsch. èn immigrads - prob. sin iniziativa dals signurs de Razén - Gualsers da lingua tud. surtut da la Stussavgia en il territori da T., cultivà a moda extensiva dals Rumantschs da la Mantogna. La domiciliaziun da Gualsers ha provocà numerusas dispitas pervi dals cunfins cun las vischnancas situadas pli bass. Il 1512 cumpara la claustra da Cazas sco impurtanta possessura da terren. Ecclesiasticamain ha appartegnì T. a Munt S. Gion (Reziòlta), a partir dal 1505 a Purtagn. Il 1459 è menz. la chaplutta da S. Joder (Theodor) a T. La refurmaziun è vegnida introducida il 1525. En l'emprima mesadad dal 16. tsch. è T. daventà ina plaiv autonoma. Fin il 1851 ha la vischnanca furmà in agen cumin entaifer la dretgira auta da Tusaun e la LG. Il 1709 ha T. cumprà ora ils davos dretgs episcopals. Contacts intensivs han existì cun la Val Stussavgia sur il Tavellas. Causa la ferma erosiun en l'intschess da l'Anugl èn blers bains vegnids bandunads. Il 1900-01 è vegnida construida la via a Tusaun. Il 2005 appartegnevan anc 76% da las plazzas da lavur al sectur primar (allevament da muvel); dapi il 1958 offran trais runals in gudogn supplementar als indigens durant ils mais d'enviern. Dapi il 2005 fa T. part dal consorzi da scola da la Mantogna Sura. Litteratura: Kdm GR 3, 222 s.; E. e R. Tschupp, Die Flur- und Hofnamen von Tschappina, 1985. Jürg Simonett  Tschuor, Oscar Tschupp, Räto  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: