Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents Vulpius [Volpe], Jacob AntonVuorz, Maister da lemma sequent

Vuorz
Vischnanca polit., cirq. Rueun, distr. Surselva (fin il 2001 Glogn), construida lung la via sin ina terrassa sin la spunda nord dal Rain Anteriur. 765 Vorce, tud. Waltensburg (uffiz. fin il 1943, dapi alura Waltensburg/V.). 1850 443 abit.; 1900 362; 1950 406; 1980 322; 2000 383. Il num tud. Waltensburg sa referiva oriundamain al chastè da Munt Son Gieri (1209 Waltramsburg). La populaziun aveva mantegnì il num rum. Vorce (v.d. bifurcaziun dal flum), l'anteriur num dal chastè transferì sin la vischnanca. Il lieu dal chastè era vegnì denominà tenor la baselgia fortifitgada da S. Gieri dal temp medieval tempriv. A Munt S. Gieri han ins chattà fastizs d'ina culegna dal temp da bronz e d'ina culegna retica-illirica dal temp da fier sco era fragments romans. En il temp medieval possedeva V. culegnas exteriuras a Ladral (a 1530 m) ed a Munt S. Gieri.
Sin il territori da V. sa chattan trais ulteriuras ruinas da chastels medievals: Chischlatsch (tud. Grünenfels), sedia dals signurs de Grünenfels en il 13. tsch., Grotta e Cafoghel (tud. Vogelberg). Il 1734 ha il cumin da V., che cumpigliava era las vischnancas da Rueun, Siat, Pigniu, Andiast e Schlans, cumprà ora ils davos dretgs dal signuradi da Munt S. Gieri. A la plaiv da V. appartegneva oriundamain era Andiast ch'è dentant sa separada da quella il 1526, cura che V. ha adoptà, sco unica vischnanca da la part sura da la Surselva, la cretta refurmada. La baselgia parochiala da S. Leodegar, menz. il 1241, è renumada per ils frescos gotics dal Maister da V. (realisads tr. il 1350 ed il 1450). Ina processiun da la populaziun cat. d'Andiast via V. a Rueun ha provocà il 1682 l'uschen. Guerra da las bandieras. Fin il 1963 è stada la vischnanca purila ina cuminanza bainstanta (tschains da guaud e d'aua) e n'incassava nagina taglia communala. Suenter il 1961 ha l'arrundaziun dal funs provocà ina concentraziun dals bains purils (mecanisaziun, a medem temp augment da l'effectiv da muvel) e l'emigraziun. A l'entsch. dal 21. tsch. penduleschan blers abitants da V. surtut a Glion e Domat, per part era a Cuira. Ins emprova da cumpensar il regress dals manaschis purils ed industrials cun promover in turissem moderà (chasas da vacanzas, abitaziuns d'atgna proprietad, hotels da sport). L'Hotel Ucliva cun sia filosofia ecologica vala sco ovra da piunier per in turissem adattà ed en accord cun la natira. Part  da la populaziun da lingua rum.: 1880 95,4% (LM); 2000 63,4%/78,1% (ML/Lindic).


Litteratura:
Kdm GR 4, 321-41; Gem. GR, nr 208, 1981; A. Seeli, Waltensburg/V., 2004; Simmen, Wappen, 260 s., 263.

Martin Bundi

lemma precedents Vulpius [Volpe], Jacob AntonVuorz, Maister da lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: