e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Vieli, Gieri Vieli, Gieri Antoni  Vieli, Gieri Antoni * 6-4-1745 a Cumbel, † 13-4-1830 a Razén, cat., da Cumbel. Figl da Moritz Anton, mastral, e da Maria Elisabeth n. Henni, da Sursaissa. ∞ 1778 Maria Dorothea n. de Mont, figlia dad Ulrich Christian, landrehter da Vella. Gimnasi a Feldkirch, stud.med. a Milaun, dr.med. 1767, alura studis litterars a Strassburg e Vienna. Medi a Cumbel 1770-77. Mastral da la Lumnezia 1771, pres. da la Sindicatura 1774. Il 1777 č V. sa domiciliŕ en il chastč da Razén sco administratur dal signuradi da Razén habsburgais (1777-91 e 1793-96) e secretari da l'ambassada austriaca. En ils onns 1797-98 č el vegně delegŕ dal Grischun al Congress da Rastatt (tractativas da pasch tr. la Frantscha e l'Austria). Il 1791 ha el fundŕ cun Johann Baptista von Tscharner (* 1751) e Simon Bavier la Societad da Rehanau, enturn la quala č sa gruppada la partida refurmistica dals Patriots. Comm. da la Regenza provisorica 1799; deportŕ il matg 1799 sco aderent da la Frantscha a Puntina ed a Graz (relaschŕ il schan. 1801). Comm. da la Dieta chant., statalter dal district dal Glogn 1802. L'avr. 1802 ha V. participŕ a la radunanza dals notabels per tractandar davart la nova Const. helvetica, alura č el vegně delegŕ dal Grischun en il Senat helvetic. En ils onns 1803 e 1814-15 č V. stŕ comm. da la respectiva cumissiun constituziunala e guvernamentala grischuna. Mastral dal cumin da la Lumnezia 1807-08, comm. dal Cussegl grond per il medem cumin 1805-27 (cun interrupziuns) e per la dretgira da Razén 1822. Comm. da la cumissiun speziala fed. per fatgs da sanitad 1806-07, comm. dal cussegl grischun da sanitad 1806-19 e 1825-30. Landrehter da la LG 1807 e 1816 e sco tal era cuss. guv.; comm. da la cumissiun dal Cussegl grond 1807. Mess a la Dieta confed. 1805, 1806 e 1814. Suenter il passadi dal signuradi da Razén al chantun Grischun, ha el acquistŕ il 1823 il chastč da Razén. Um pragmatic e betg ductrinar, al qual igl č reussě da fusiunar l'administraziun autonoma vegl-republicana cun la nova statalitad. V. era medemamain enconuschent a ses temp sco oratur ed autur da poesias politicas en rumantsch (p.ex. «Canzun sur las presentas fitschentas en Valtrina e Clavenna»). Ovras: Decurtins, Crestomazia 1, 358 s.; 6, 720, 723. Litteratura: O. Alig, Georg Anton V.: ein bündnerischer Staatsmann 1745-1830, 1933; Bedeutende Bündner 1, 341-52; A. Decurtins, Davart la "Canzun dils Giats" da 1794, en: LQ, 17-6-2003. Adolf Collenberg  Vieli, Gieri Vieli, Gieri Antoni  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: