e-LIR / Lexicon
Assistenza e-LIR
Contact
Publicaziun
Sponsurs
|
Lexicon Istoric Retic (LIR)
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Cuvlignas
Vischnanca polit., cirq. C., distr. Partenz/Tavau (avant il 2001 Landquart Sura), situada lung la via al spartavias per S. Antönia, Cunter e Fadrein/Gianatsch. C. cumpiglia era ils aclauns da Prada, Tälfsch e Pläviggin. 1351 ze Cüblins, tud. Küblis (uffiz.). 1850 455 abit.; 1900 416; 1950 716; 2000 830. Il chastè da Sansch Sura è en ruina dapi il 15. tsch.; ses possessurs (ils de Vaz e von Toggenburg) exercitavan la giurisdicziun auta en il Partenz e possedevan bains extendids en la regiun. En il Partenz Dadens èn suandads ils conts von Montfort ed ils von Toggenburg (1338-1436), alura ils von Matsch, succedids dals Habsburgs (1477-1649). Il 1436 è C. aderì a la LDD sco in vischinadi dal cumin da Claustra Ausserschnitz (cirquit da C. dapi il 1851), incorporà en la LDD.
La baselgia da S. Niclà, doc. per l'emprima giada il 1428 sco filiala da S. Gion ad Aschera, è vegnida destruida il 1464 tras l'aua gronda e reconstruida il 1472. La refurmaziun e la fundaziun d'ina atgna plaiv ha gì lieu enturn il 1530. A partir dal 14. tsch. èn immigrads Gualsers da Claustra a C. ed han germanisà la vischnanca (germanisaziun terminada ca. 1550). Pliras inundaziuns (1464, 1762, 1910). Fin il 1920 han ils da C. pratitgà o.t. l'allevament da muvel. En il 16. tsch. han els era culà fier durant in tschert temp. La construcziun dal stradun tras il Partenz (1843-63) e l'access a la VR Landquart-Tavau (1890) han dà novs impuls a C. Dal 1919 fin il 1922 han las OE Grischun SA installà a C. la centrala da l'implant che garantescha a la vischnanca in'entrada supplementara impurtanta. Da quest svilup han era profità l'industria da construcziun, la mastergnanza e l'elavuraziun da lain e da metal. Svilup turistic (Parsenn) a partir dals onns 1930. C. ha patì fermamain dal traffic d'autos tras il Partenz. Il 2005 lavuravan 60% da las persunas cun activitad da gudogn a C. en il sectur terziar, 33% en il sectur secundar.
Litteratura:
Gem. GR, nr 69, 1982; M. Thöny, Prättigauer Geschichte, 1991²; C. Hansemann, Kübliser Heimatbuch, 1997.
Otto Clavuot
© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.
| |
|
Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail:
|
|
Cussegliers naziunals